Czy notariusz może być radcą prawnym jednocześnie?

Na czym polegają zawody notariusza i radcy prawnego?

W polskim systemie prawnym zawody notariusza i radcy prawnego należą do grupy tzw. zawodów zaufania publicznego, których wykonywanie wiąże się z wysoką odpowiedzialnością, koniecznością zachowania tajemnicy zawodowej i przestrzeganiem zasad etyki. Choć obie profesje mają wspólny fundament w postaci ukończenia wyższych studiów prawniczych, ich zadania i cele są zupełnie różne. Co więcej, czy notariusz może być radcą prawnym jednocześnie – to pytanie, które często pojawia się w kontekście możliwości łączenia tych dwóch ról. Zanim jednak odpowiemy na to pytanie, warto dokładnie zrozumieć, czym zajmuje się notariusz, a czym radca prawny.

Kim jest notariusz i jakie pełni funkcje notarialne?

Notariusz to nie tylko prawnik – to również funkcjonariusz publiczny, którego mianuje Minister Sprawiedliwości. Jego zadania zostały szczegółowo opisane w ustawie Prawo o notariacie, a podstawową misją jest zapewnienie bezpieczeństwa obrotu prawnego. Notariusz działa w sposób niezależny i bezstronny, chroniąc interesy każdej ze stron biorących udział w czynności notarialnej.

Czynności, które wykonuje notariusz, nazywane są zbiorczo czynnościami notarialnymi i mają szczególną moc prawną. Nie są to zwykłe usługi prawne – mają charakter urzędowy, a ich skutki często przesądzają o ważności całych transakcji czy umów.

Do najczęstszych zadań notariusza należą m.in.:

• sporządzanie aktów notarialnych, takich jak:
  – umowy sprzedaży nieruchomości,
  – testamenty,
  – umowy darowizny,
  – akty założycielskie spółek,
• sporządzanie aktów poświadczenia dziedziczenia,
• poświadczanie podpisów, odpisów i dokumentów,
• spisywanie protokołów (np. zgromadzeń wspólników),
• przyjmowanie dokumentów, pieniędzy i papierów wartościowych do depozytu,
• doręczanie oświadczeń w imieniu klienta,
• składanie wniosków do ksiąg wieczystych.

Działalność notariusza ma charakter prewencyjny – jego rolą jest zapobieganie sporom sądowym jeszcze przed ich powstaniem. Dzięki temu, że czynność zostaje potwierdzona w formie aktu notarialnego, strony mają pewność, że jest ona zgodna z prawem. Notariusz nie reprezentuje żadnej ze stron – dba o równowagę interesów i rękojmię prawidłowego wykonania czynności.

Warto również zaznaczyć, że aby zostać notariuszem, nie wystarczy dyplom ukończenia studiów prawniczych. Kandydat musi przejść aplikację notarialną, zdać egzamin notarialny, a następnie złożyć wniosek o powołanie i uzyskać pozytywną decyzję Ministra Sprawiedliwości. Cały proces ma zapewnić, że osoba ubiegająca się o urząd notariusza daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu.

Kim jest radca prawny i czym zajmuje się w praktyce prawnej?

Radca prawny to przedstawiciel wolnego zawodu prawniczego, którego działalność opiera się na świadczeniu pomocy prawnej. Może to robić zarówno jako właściciel kancelarii, jak i w ramach umowy o pracę, np. w urzędach, firmach czy instytucjach publicznych. Uprawnienia radcy określa ustawa o radcach prawnych, a nadzór nad zawodem sprawuje m.in. Krajowa Rada Radców Prawnych oraz okręgowe izby radców prawnych.

Zakres obowiązków radcy prawnego jest szeroki i obejmuje praktycznie wszystkie sfery prawa, z wyjątkiem niektórych zastrzeżonych wyłącznie dla adwokatów (głównie w zakresie reprezentacji karnej osób zatrudnionych na etacie).

Radca prawny może:

• udzielać porad i opinii prawnych,
• sporządzać pisma procesowe i umowy,
• reprezentować klientów przed sądami i urzędami,
• prowadzić negocjacje i mediacje,
• świadczyć stałą obsługę prawną firm i instytucji,
• pełnić funkcję obrońcy w sprawach karnych, o ile nie jest związany stosunkiem pracy.

W odróżnieniu od notariusza, który działa neutralnie i nie może doradzać jednostronnie, radca prawny reprezentuje interesy konkretnego klienta. Może np. dochodzić jego praw przed sądem, walczyć o odszkodowanie, zabezpieczyć jego interesy w negocjacjach z kontrahentem, a nawet zastępować go w kontaktach z urzędami.

Aby wykonywać ten zawód, konieczne jest:

• ukończenie wyższych studiów prawniczych w Rzeczypospolitej Polskiej lub uznanych zagranicznych studiów prawniczych,
• odbycie aplikacji radcowskiej,
• złożenie wniosku o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego i uzyskanie pozytywnego wyniku,
• złożenie wniosku o wpis na listę radców prawnych, rozpatrywanego przez radę okręgowej izby radców prawnych.

Co ważne, rada okręgowej izby bada również, czy kandydat daje rękojmię należytego wykonywania zawodu radcy prawnego, co obejmuje m.in. jego dotychczasowe postępowanie i zachowanie.

Czy można być notariuszem i radcą prawnym jednocześnie?

Łączenie zawodów prawniczych w Polsce – czy jest to dozwolone?

Zastanawiasz się, czy notariusz może być radcą prawnym jednocześnie? To pytanie nie bez powodu wraca w środowiskach prawniczych i wśród studentów prawa. Choć obie funkcje – notariusza i radcy prawnego – należą do zawodów zaufania publicznego i wymagają ukończenia wyższych studiów prawniczych, to polskie przepisy stanowczo wykluczają możliwość ich łączenia.

W praktyce oznacza to, że osoba, która zdecyduje się zostać notariuszem, musi zawiesić prawo do wykonywania zawodu radcy prawnego – i odwrotnie. Nie ma zatem możliwości, by jeden prawnik jednocześnie prowadził kancelarię notarialną i reprezentował klientów jako radca prawny. Taka konstrukcja prawna nie jest przypadkowa – chodzi przede wszystkim o zagwarantowanie niezależności i bezstronności.

Co ważne, możliwe jest przejście z jednej profesji do drugiej, ale zawsze wiąże się to z koniecznością formalnej zmiany statusu zawodowego, a niekiedy także złożeniem wniosku o wpis na listę właściwej izby zawodowej po uzyskaniu pozytywnego wyniku z egzaminu (np. egzaminu notarialnego).

Przepisy dotyczące łączenia zawodów prawniczych

Ustawa o notariacie a zakaz wykonywania innych zawodów prawniczych

Prawo o notariacie reguluje nie tylko sposób powoływania notariuszy, ale też precyzyjnie określa ich ograniczenia zawodowe. Kluczowy w tym kontekście jest art. 10 ustawy Prawo o notariacie, zgodnie z którym notariusz musi dawać rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu. Już na etapie powołania – czyli zanim kandydat złoży ślubowanie – rada izby notarialnej opiniuje, czy jego dotychczasowa działalność zawodowa i postawa są zgodne z godnością zawodu.

Z kolei art. 19 tej samej ustawy wprost zakazuje notariuszowi podejmowania jakiejkolwiek działalności, która mogłaby kolidować z jego obowiązkami zawodowymi. Mowa tu nie tylko o zatrudnieniu w handlu, przemyśle czy pośrednictwie, ale również – co istotne – o wykonywaniu innych zawodów prawniczych, takich jak adwokat czy radca prawny. Jedynym wyjątkiem jest praca naukowo-dydaktyczna, i to wyłącznie za zgodą rady izby notarialnej.

Innymi słowy: nawet jeśli ktoś przeszedł aplikację radcowską i posiada wpis na listę radców prawnych, nie może wykonywać tego zawodu w czasie, gdy prowadzi kancelarię notarialną.

Przepisy dotyczące radców prawnych i ich relacja z funkcją notariusza

Także ustawa o radcach prawnych przewiduje wyraźny zakaz łączenia funkcji radcy prawnego i notariusza. Zgodnie z art. 26 tej ustawy, zawód radcy prawnego nie może być wykonywany równolegle z pracą w zawodzie notariusza, sędziego, prokuratora, asesora sądowego czy komornika.

To jeszcze nie wszystko. Art. 28 ust. 1 pkt 1 przewiduje, że radca prawny z urzędu zostaje zawieszony w prawie do wykonywania zawodu, jeśli tylko obejmie funkcję notariusza lub podejmie zatrudnienie w kancelarii notarialnej. Również złożenie wniosku o wpis na listę notariuszy przez osobę, która wcześniej pracowała jako radca prawny, wiąże się z koniecznością rezygnacji z dotychczasowego statusu zawodowego.

To ważna informacja nie tylko dla praktyków, ale też dla osób planujących swoją ścieżkę zawodową – nawet jeśli ukończysz zarówno aplikację notarialną, jak i aplikację radcowską, i zdasz oba egzaminy, to i tak nie możesz wykonywać obu tych zawodów prawniczych jednocześnie.

Samorządy zawodowe a ograniczenia w łączeniu funkcji

W Polsce samorządy zawodowe – takie jak Krajowa Rada Notarialna oraz Krajowa Rada Radców Prawnych – odgrywają kluczową rolę w egzekwowaniu przepisów dotyczących zawodów prawniczych. Ich zadaniem jest nie tylko nadzorowanie procesu wpisu na listę radców prawnych lub notariuszy, ale też czuwanie nad przestrzeganiem zakazu łączenia funkcji.

W praktyce:

• Rady okręgowych izb radców prawnych weryfikują, czy osoba ubiegająca się o wpis nie wykonuje zawodu notariusza, sędziego czy prokuratora.
• W przypadku naruszenia przepisów – np. równoczesnego prowadzenia kancelarii notarialnej i udzielania pomocy prawnej przez radcę prawnego – może dojść do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego.
• Rada izby notarialnej z kolei bada, czy kandydat daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu – również w kontekście wcześniejszych aktywności zawodowych, np. w kancelarii radcowskiej.

W przypadku wątpliwości lub sporów interpretacyjnych, sprawy mogą trafiać nawet do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, choć dotyczy to raczej ogólnych kwestii związanych z uznawaniem kwalifikacji zawodowych zdobytych w innych krajach UE.

Czy notariusz może udzielać porad prawnych jako radca prawny?

Wielu osobom może się wydawać, że skoro notariusz i radca prawny to zawody wywodzące się z tego samego pnia – a więc ukończenia wyższych studiów prawniczych i zdania egzaminu zawodowego – to ich kompetencje częściowo się pokrywają. W rzeczywistości jednak różnice są zasadnicze. Choć notariusz posiada wiedzę prawniczą i przechodzi specjalistyczną aplikację notarialną, nie ma prawa do świadczenia pomocy prawnej w rozumieniu właściwym dla radcy prawnego.

Przepisy jasno rozdzielają uprawnienia między poszczególne zawody prawnicze, a ich zakres kompetencji nie może być łączony. Co więcej – jak wykazaliśmy w poprzednich częściach – nie można być radcą prawnym i notariuszem jednocześnie, a każda próba łączenia tych funkcji skutkuje zawieszeniem prawa do wykonywania zawodu, zgodnie z ustawami regulującymi te profesje.

Granice pomocy prawnej w zawodzie notariusza

Czy notariusz może reprezentować klienta w sądzie?

Nie. Notariusz nie ma uprawnień do reprezentowania klientów przed sądem, ani w sprawach cywilnych, ani w administracyjnych, ani tym bardziej w postępowaniach karnych. Tego typu reprezentacja zarezerwowana jest wyłącznie dla radców prawnych i adwokatów, których działanie określają odrębne ustawy zawodowe.

Oznacza to, że osoba prowadząca kancelarię notarialną nie może przygotowywać pism procesowych, występować jako pełnomocnik procesowy ani udzielać pomocy prawnej w toku postępowania sądowego. Taka aktywność byłaby nie tylko niezgodna z przepisami, ale też stanowiłaby poważne naruszenie zasad etyki zawodowej.

Różnice między opinią prawną a czynnością notarialną

Kluczowym elementem, który odróżnia radcę prawnego od notariusza, jest zakres doradztwa:

• Notariusz może udzielić wyjaśnień co do skutków prawnych konkretnej czynności, którą sam przeprowadza (np. wyjaśnić, czym różni się darowizna od testamentu),
• ale nie może wskazać, która z tych form będzie korzystniejsza dla klienta – to już rola radcy prawnego lub adwokata.

W praktyce:
Jeśli klient przychodzi do notariusza z pytaniem: „Chciałbym przepisać mieszkanie – co mi się bardziej opłaca: testament czy darowizna?” – notariusz może wyjaśnić różnice, ale nie podejmie za klienta decyzji ani nie wskaże najkorzystniejszego rozwiązania.

Takie opiniowanie i analiza sytuacji prawnej klienta to właśnie opinia prawna, którą przygotowuje radca prawny lub adwokat po zapoznaniu się z całym kontekstem sprawy.

Czy radca prawny może sporządzać akty notarialne?

Uprawnienia zawodowe a ograniczenia ustawowe

Odpowiedź jest równie jednoznaczna: nie, radca prawny nie może sporządzać aktów notarialnych. Choć aplikacja radcowska przygotowuje do świadczenia szeroko pojętej pomocy prawnej, nie obejmuje uprawnień do wykonywania czynności notarialnych, takich jak:

• sporządzanie aktów notarialnych,
• poświadczenie dziedziczenia,
• poświadczanie podpisów,
• prowadzenie protokołów zgromadzeń,
• przechowywanie dokumentów i wartości.

To wszystko zastrzeżone jest dla osób, które przeszły aplikację notarialną, zdały egzamin notarialny i uzyskały powołanie przez Ministra Sprawiedliwości, po uprzednim zaopiniowaniu przez radę izby notarialnej. Dopiero wtedy można zostać notariuszem i prowadzić kancelarię notarialną.

Radca prawny natomiast:

• udziela porad prawnych,
• sporządza opinie i analizy,
• reprezentuje klientów w postępowaniach sądowych i administracyjnych,
• sporządza pisma procesowe i umowy,
• prowadzi negocjacje i mediacje.

Nie może jednak nadawać dokumentom mocy urzędowej, jaką mają akty notarialne – ta prerogatywa przysługuje wyłącznie notariuszom jako funkcjonariuszom publicznym.

Działalność kancelarii radcy prawnego vs kancelarii notarialnej

Choć zarówno kancelaria radcy prawnego, jak i kancelaria notarialna mogą mieścić się w tej samej kamienicy, ich zakres działania jest zupełnie różny.

Dlaczego nie można łączyć funkcji radcy prawnego i notariusza?

Dla kogoś spoza środowiska prawniczego może się wydawać, że notariusz i radca prawny to dwa zawody o podobnym profilu – w końcu obaj wykonują czynności prawne, mają podobne wykształcenie (ukończenie wyższych studiów prawniczych), przeszli przez aplikację zawodową i podlegają nadzorowi samorządów prawniczych. Jednak mimo tych podobieństw, przepisy nie pozostawiają żadnych wątpliwości: nie można łączyć wykonywania zawodu radcy prawnego i notariusza jednocześnie. Powód? Głębokie różnice w charakterze tych profesji i ryzyko konfliktu interesów, które mogłoby podważyć zaufanie publiczne do obu ról.

Konflikt interesów i niezależność zawodów prawniczych

Sprzeczność misji zawodowych

Na pierwszy rzut oka oba zawody – notariusz i radca prawny – mają na celu zapewnienie zgodności z prawem. Różnica zaczyna się jednak na poziomie celu działania:

• Notariusz to funkcjonariusz publiczny, który działa jako bezstronna strona trzecia. Jego zadaniem nie jest reprezentowanie kogokolwiek, lecz zapewnienie, że czynność notarialna została przeprowadzona zgodnie z przepisami i wolą wszystkich uczestników.
• Radca prawny z kolei działa wyłącznie w interesie swojego klienta. Jego rolą jest zapewnienie ochrony prawnej jednej strony – często kosztem drugiej. To działanie kontrastujące z neutralną postawą, jakiej wymaga się od notariusza.

Gdyby jedna osoba próbowała łączyć te dwie funkcje – np. przygotowywała umowę jako radca prawny, a następnie ją podpisywała jako notariusz – rodziłoby to pytania o rzetelność, niezależność i uczciwość procesu.

Naruszenie zasady niezależności

Zgodnie z art. 19 § 2 ustawy Prawo o notariacie, notariusz nie może podejmować żadnych działań, które „godzą w godność urzędu”. Wykonywanie zawodu radcy prawnego, który z definicji działa po jednej stronie sporu lub transakcji, naruszałoby tę zasadę, podważając niezależność notariusza.

Dla jasności: nie wystarczy samo zawieszenie tytułu radcy prawnego. Aby zostać notariuszem, kandydat musi wykazać się nie tylko formalnymi kwalifikacjami (np. egzamin notarialny), ale również dawać rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu, co jest oceniane przez radę izby notarialnej na etapie powoływania.

Kolizja tajemnicy zawodowej

Jeszcze jednym poważnym ryzykiem przy próbie łączenia zawodów jest kolizja tajemnic zawodowych:

• Notariusz zobowiązany jest do zachowania tajemnicy dotyczącej wszystkich stron czynności (art. 49 ustawy Prawo o notariacie).
• Radca prawny chroni wyłącznie interes swojego klienta.

Łączenie tych ról mogłoby prowadzić do sytuacji, w której informacje uzyskane od jednej strony jako radca prawny przenikają do czynności wykonywanych jako notariusz – i odwrotnie. W efekcie ryzyko naruszenia poufności jest zbyt duże, by można było to zaakceptować w ramach jednego zawodu.

Odpowiedzialność zawodowa i etyka wykonywania zawodu

Automatyczne zawieszenie uprawnień

Ustawodawca przewidział nie tylko zakaz łączenia funkcji, ale również konkretne mechanizmy prawne, które uniemożliwiają obchodzenie przepisów. Przykład?

• Art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy o radcach prawnych: objęcie stanowiska notariusza automatycznie zawiesza prawo do wykonywania zawodu radcy prawnego.
• Analogicznie, art. 26 tej ustawy wyklucza możliwość wpisu na listę radców prawnych osobie pełniącej funkcję notariusza.

W praktyce oznacza to, że nie da się być radcą prawnym i notariuszem jednocześnie, nawet jeśli ktoś ukończył zarówno aplikację notarialną, jak i aplikację radcowską.

Odpowiedzialność dyscyplinarna

Nieprzestrzeganie zasad wynikających z ustaw oraz kodeksów etyki zawodowej niesie za sobą poważne konsekwencje:

• Notariusz, który naruszy zakaz, może odpowiadać dyscyplinarnie na podstawie art. 50 ustawy Prawo o notariacie, który obejmuje „rażące naruszenie przepisów” oraz „uchybienie godności zawodu”.
• Radca prawny może zostać ukarany zgodnie z art. 64 ustawy o radcach prawnych, co może prowadzić nawet do skreślenia z listy radców prawnych.

Decyzje w tych sprawach podejmują odpowiednie izby radców prawnych lub rady izby notarialnej, które działają niezależnie, ale w ścisłej zgodzie z ustawodawstwem.

Ryzyko odpowiedzialności cywilnej

Poza sankcjami zawodowymi, próba połączenia ról może skutkować również odpowiedzialnością cywilną. Przykładowo:

• Jeśli notariusz, który jednocześnie działa jako pełnomocnik jednej ze stron, sporządzi akt notarialny, dokument ten może zostać uznany za nieważny,
• Klient może wystąpić z roszczeniem odszkodowawczym,
• A ubezpieczyciel może odmówić wypłaty w przypadku uznania, że działanie naruszało prawo lub etykę zawodową (art. 49 ustawy Prawo o notariacie).

Naruszenie zasad etyki zawodowej

Na koniec nie można pominąć etycznego fundamentu, na którym opierają się wszystkie zawody prawnicze:

• Kodeks Etyki Notariusza (art. 2) jasno wskazuje, że notariusz musi działać w sposób bezstronny i niezależny, a każda jego czynność musi być wolna od wpływów zewnętrznych.
• Kodeks Etyki Radcy Prawnego (art. 10) podkreśla lojalność wobec klienta, co jest z definicji nie do pogodzenia z wymogiem neutralności.

Wspólne dla obu zawodów są także zasady:

• unikania konfliktu interesów,
• zachowania tajemnicy zawodowej,
• działania z poszanowaniem godności urzędu.

Czy można zmienić zawód z radcy prawnego na notariusza i odwrotnie?

W polskim systemie prawnym zmiana zawodu prawniczego jest jak najbardziej możliwa, choć – co istotne – nie oznacza łączenia funkcji. Przepisy jasno stanowią, że nie można być radcą prawnym i notariuszem jednocześnie, a każda zmiana profesji wiąże się z koniecznością zawieszenia prawa do wykonywania dotychczasowego zawodu. W praktyce najczęściej spotykaną ścieżką jest przejście z radcy prawnego do notariatu, ale nie brakuje też osób, które po latach pracy jako notariusz, rezygnują z urzędu i wpisują się na listę radców prawnych.

Ścieżka przejścia z radcy prawnego na notariusza

Wymagania formalne

Aby radca prawny mógł zostać notariuszem, musi spełnić szereg warunków określonych w ustawie Prawo o notariacie. Kluczowe wymogi to:

• obywatelstwo polskie lub innego państwa UE, EFTA, Szwajcarii albo kraju z umową międzynarodową z UE,
• pełna zdolność do czynności prawnych i pełnia praw publicznych,
• ukończenie wyższych studiów prawniczych (w Polsce lub uznanych zagranicznych studiów prawniczych),
• rękojmia prawidłowego wykonywania zawodu (oceniana m.in. przez radę izby notarialnej),
• wiek co najmniej 26 lat w dniu powołania,
• zdany egzamin notarialny, chyba że kandydat został z niego formalnie zwolniony.

Najważniejsze jednak: radca prawny musi wykazać się doświadczeniem – co najmniej 3-letnią praktyką zawodową, która pozwala mu ubiegać się o dopuszczenie do egzaminu notarialnego bez obowiązku odbycia aplikacji notarialnej.

Aplikacja notarialna a radcowska – jak to wygląda w praktyce?

Standardowa droga do notariatu wiedzie przez:

1. Egzamin wstępny na aplikację notarialną,
2. 3,5-letnią aplikację notarialną (praktyki, szkolenia, egzaminy cząstkowe),
3. Egzamin notarialny,
4. Złożenie wniosku do Ministra Sprawiedliwości i pozytywna opinia rady izby notarialnej,
5. Powołanie na notariusza.

Ale dla radców prawnych ustawodawca przewidział ścieżkę alternatywną. Jeśli kandydat:

• ukończył aplikację radcowską,
• przez co najmniej 3 lata wykonywał zawód radcy prawnego (nie tylko formalnie, ale rzeczywiście: prowadził sprawy, udzielał porad prawnych, sporządzał pisma itd.),

…to może złożyć wniosek o dopuszczenie do egzaminu notarialnego i – po jego zdaniu – ubiegać się o powołanie.

Dopiero wtedy zostaje wykreślony z listy radców prawnych (lub jego prawo do wykonywania zawodu zostaje zawieszone).

Zawody prawnicze – alternatywne ścieżki kariery

Radca prawny, adwokat, notariusz – porównanie dróg zawodowych

Dla absolwentów studiów prawniczych w Rzeczypospolitej Polskiej dostępnych jest kilka głównych ścieżek zawodowych. Każda z nich prowadzi przez własną aplikację i egzamin, a potem wpis na listę prowadzoną przez odpowiedni samorząd.

Radca prawny i adwokat mają stosunkowo szeroki zakres działania i większą elastyczność zawodową. Obaj mogą prowadzić kancelarie, świadczyć pomoc prawną osobom fizycznym, przedsiębiorstwom, a także być pełnomocnikami lub obrońcami w sądzie.

Notariusz natomiast działa w roli neutralnego pośrednika i funkcjonariusza publicznego. Nie może reprezentować stron w sądzie, udzielać opinii prawnych z korzyścią dla jednej ze stron ani świadczyć usług doradczych typowych dla radcy prawnego. Zajmuje się czynnościami notarialnymi: aktami, poświadczeniami, przechowywaniem dokumentów i depozytów, doręczaniem oświadczeń i protokołami.

Możliwości rozwoju i specjalizacji

Wybór ścieżki zawodowej w ramach prawa to decyzja, która znacząco wpływa na zakres obowiązków, styl pracy i możliwości dalszego rozwoju.

• Radca prawny może specjalizować się m.in. w prawie cywilnym, gospodarczym, pracy, administracyjnym, podatkowym, własności intelektualnej. Może też rozwijać się jako in-house lawyer, prowadząc obsługę prawną firm czy funduszy inwestycyjnych.
  Duże kancelarie czy spółki prawnicze często poszukują wyspecjalizowanych radców do obsługi sektorów takich jak IT, energetyka czy farmacja.
• Adwokat częściej wybierany jest przez osoby, które chcą prowadzić sprawy karne, sprawy rodzinne lub reprezentować klientów w sporach o wysoką stawkę. Często rozwija się w kierunku sądownictwa, mediacji lub arbitrażu.
• Notariusz ma zawężony zakres specjalizacji, ale za to większą stabilność. Choć nie oferuje tylu ścieżek awansu, praca w kancelarii notarialnej to opcja dla tych, którzy cenią porządek, przewidywalność i pracę „urzędową” – bez udziału w sporach czy rozprawach.

Najczęściej zadawane pytania

Czy notariusz może prowadzić kancelarię radcy prawnego?

Nie – notariusz nie może prowadzić kancelarii radcy prawnego ani wykonywać zawodu radcy prawnego. Zakaz ten wynika z przepisów ustawowych i ma charakter bezwzględny.

Zgodnie z art. 26 ustawy o radcach prawnych, osoba, która wykonuje zawód notariusza, nie może zostać wpisana na listę radców prawnych. W praktyce oznacza to, że notariusz nie ma prawa:

• świadczyć pomocy prawnej jako radca prawny,
• udzielać porad prawnych i opinii prawnych,
• reprezentować klientów przed sądami lub urzędami,
• ani prowadzić kancelarii radcy prawnego.

Podobnie Prawo o notariacie (art. 19 § 2) zabrania notariuszowi podejmowania jakiejkolwiek działalności zawodowej, która mogłaby godzić w godność urzędu. A wykonywanie zawodu radcy prawnego – jako zawodu zaangażowanego po jednej stronie – może prowadzić do konfliktu interesów, dlatego ustawodawca wyklucza taką możliwość.

W skrócie:

• Nie można być notariuszem i radcą prawnym jednocześnie.
• W momencie objęcia funkcji notariusza następuje automatyczne zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego.
• Notariusz może prowadzić wyłącznie kancelarię notarialną.

Jakie są wyjątki od zakazu łączenia zawodów prawniczych?

W przypadku takich profesji jak notariusz, radca prawny, adwokat czy sędzia, polskie przepisy są wyjątkowo restrykcyjne. I jasno mówią jedno: nie wolno łączyć tych zawodów ze sobą.

Nie istnieje żaden wyjątek, który pozwalałby być radcą prawnym i notariuszem jednocześnie. Zakaz ten dotyczy zarówno równoczesnego wykonywania obu zawodów, jak i podejmowania działalności, która może zagrażać niezależności, bezstronności lub godności urzędu notariusza.

Podstawa prawna:

• Art. 19 § 2 ustawy Prawo o notariacie – zakaz podejmowania przez notariusza zajęć niezgodnych z godnością urzędu,
• Art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy o radcach prawnych – objęcie funkcji notariusza powoduje zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego,
• Art. 26 ustawy o radcach prawnych – notariusz nie może zostać wpisany na listę radców prawnych.

Jedyny wyjątek? Działalność nieprawnicza – za zgodą izby

Choć zakazane jest łączenie zawodów prawniczych, notariusz może za zgodą rady izby notarialnej:

• prowadzić działalność naukową, dydaktyczną lub publicystyczną,
• być zatrudniony na umowie o pracę, o ile zajęcie nie koliduje z urzędem.

Ale nawet w takich przypadkach każdorazowo wymagana jest zgoda rady izby notarialnej, a zakres działalności musi być zgodny z zasadami etyki i nie może wpływać na bezstronność notariusza.

Czy notariusz może doradzać klientowi w sprawach prawnych?

Nie w takim rozumieniu, jak robi to radca prawny czy adwokat.

Notariusz – zgodnie z art. 80 § 3 ustawy Prawo o notariacie – ma obowiązek udzielać stronom wyjaśnień co do skutków prawnych dokonywanej czynności notarialnej, ale nie może doradzać prawnie w szerokim sensie, ani reprezentować interesów tylko jednej strony.

Co może, a czego nie może notariusz?

Przykład praktyczny:

Pani Maria chce przekazać mieszkanie wnuczce. Notariusz może jej wyjaśnić, że możliwe jest:

• sporządzenie testamentu,
• zawarcie umowy darowizny,
• podpisanie umowy dożywocia.

Ale nie powie, które rozwiązanie będzie dla niej najkorzystniejsze – to może zrobić jedynie radca prawny lub adwokat, po zapoznaniu się z całością sytuacji rodzinnej i podatkowej klientki.

Czy za to płacimy?

Nie. Notariusz nie pobiera wynagrodzenia za rozmowy informacyjne. Płatne są wyłącznie czynności notarialne (np. sporządzenie aktu), a nie wyjaśnienia poprzedzające podpisanie dokumentu.