Patron aplikacja radcowska – Wszystko, co musisz wiedzieć

Kim jest patron aplikanta radcowskiego?

Patron aplikanta radcowskiego to nie tylko opiekun, ale i kluczowa postać w całym procesie aplikacji radcowskiej. To właśnie patron – najczęściej doświadczony radca prawny – odpowiada za praktyczne przygotowanie przyszłego radcy do realiów zawodowych. Jego rola nie kończy się na podpisie na papierze – patronat to żywy, codzienny kontakt, nadzór nad rozwojem aplikanta, a często również pierwsza poważna relacja zawodowa w branży.

Rola patrona podczas aplikacji radcowskiej

Patron na aplikacji radcowskiej to coś więcej niż formalność. To praktyk, mentor, nauczyciel i przewodnik. Zgodnie z art. 38 ust. 4 ustawy o radcach prawnych, każdy aplikant radcowski odbywa aplikację pod kierunkiem patrona, wyznaczonego przez radę okręgowej izby radców prawnych (OIRP).

W praktyce rola patrona aplikacji radcowskiej obejmuje m.in.:

• wprowadzenie aplikanta w codzienne obowiązki zawodowe radcy prawnego, zarówno pod względem formalnym, jak i praktycznym;
• nadzorowanie czynności wykonywanych przez aplikanta w ramach stosunku pracy lub umowy cywilnoprawnej zawartej z kancelarią;
• wpajanie zasad etyki zawodowej, zgodnych z Kodeksem Etyki Radcy Prawnego;
• uczestniczenie z aplikantem w rozprawach sądowych, organach administracji czy innych instytucjach;
• zlecanie co najmniej sześciu pisemnych zadań rocznie, zgodnie z uchwałą Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych – patron przygotowuje wykaz zadań pisemnych zlecanych aplikantowi i monitoruje ich wykonanie;
• spotkania z aplikantem co najmniej dwa razy w miesiącu, w celu omawiania kwestii zawodowych, zadań, praktyki oraz postępów w nauce;
• przygotowanie opinii o aplikancie na zakończenie każdego roku szkoleniowego.

To nie są działania „dla papieru” – patron radcowski realnie wpływa na rozwój zawodowy aplikanta, jego styl pracy i przygotowanie do egzaminu zawodowego.

Kto może być patronem aplikanta radcowskiego?

Patronem aplikanta może zostać radca prawny wpisany na listę radców prawnych, który wykonuje zawód od co najmniej czterech lat i spełnia szereg formalnych warunków, m.in.:

• nie został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne,
• nie zalega ze składkami członkowskimi powyżej 3 miesięcy,
• nie ciąży na nim prawomocny zakaz sprawowania patronatu,
• spełnił obowiązek doskonalenia zawodowego,
• złożył pisemne oświadczenie, że znane mu są obowiązki patrona i wyraził zgodę na sprawowanie patronatu.

Dodatkowo, zgodnie z uchwałą Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych, od 2022 roku preferowane jest, aby patron był zatrudniony w tej samej kancelarii lub jednostce organizacyjnej, w której aplikant odbywa aplikację.

Wyjątkiem jest tzw. patronat międzyizbowy – możliwy, gdy radca prawny mający być patronem jest wpisany na listę w innej izbie radców prawnych niż aplikant. Takie rozwiązanie musi być jednak uzasadnione względami zawodowymi lub szkoleniowymi, a zgodę na nie musi wydać dziekan rady izby, w której patron jest wpisany.

Czy patron musi być radcą prawnym, czy może nim być adwokat?

W odróżnieniu od aplikacji adwokackiej, patronem aplikanta radcowskiego nie może być adwokat. Wynika to wprost z § 11 ust. 2 Regulaminu odbywania aplikacji radcowskiej, który jasno stanowi, że „patronem aplikanta może być radca prawny”. Oznacza to, że nawet jeśli adwokat spełnia wszystkie pozostałe warunki formalne – nie może pełnić tej funkcji.

Jest jednak pewne obejście: choć adwokat nie może być patronem, może uczestniczyć w szkoleniu aplikanta – za zgodą i wskazaniem patrona. Przykładowo, patron może umożliwić aplikantowi uczestnictwo w rozprawach prowadzonych przez adwokata, pod warunkiem, że ten działa jako osoba wskazana przez patrona.

Kto wyznacza patrona aplikantowi radcowskiemu – aplikant czy rada okręgowa?

Patrona formalnie wyznacza rada okręgowej izby radców prawnych, najpóźniej do 31 stycznia roku, który jest pierwszym rokiem szkoleniowym aplikanta. Nie oznacza to jednak, że aplikant nie ma wpływu na wybór – w rzeczywistości są dwa tryby wyznaczania patrona:

1. Na wniosek aplikanta

Aplikant wskazuje konkretnego radcę prawnego, który wyraził pisemną zgodę na pełnienie funkcji patrona. Wtedy rada OIRP – po sprawdzeniu, czy dana osoba spełnia wszystkie warunki – może go formalnie wyznaczyć.

2. Z urzędu

Jeśli aplikant nie wskazuje konkretnej osoby albo nie ma możliwości samodzielnego znalezienia patrona, rada wyznacza patrona z urzędu. Robi to, kierując się m.in. lokalizacją zatrudnienia aplikanta, możliwościami organizacyjnymi kancelarii oraz liczbą aplikantów przypadających na jednego patrona.

Zgodnie z regulaminem, jeden patron może mieć maksymalnie 4 aplikantów, a w wyjątkowych sytuacjach – do 5. W przypadku większych zespołów możliwe jest tworzenie tzw. grup patronackich, ale liczba aplikantów nie może przekraczać 10 osób pod kierownictwem jednego patrona. Szczegółowe zasady w tym zakresie określa uchwała Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych.

Patron a aplikacja radcowska – znaczenie i regulacje

Patronat to nie dodatek, tylko fundament aplikacji radcowskiej. Bez niego ani rusz – nie da się ukończyć aplikacji, nie mając patrona, który nadzoruje przebieg szkolenia aplikanta, prowadzi go przez realia pracy w zawodzie i potwierdza gotowość do egzaminu zawodowego. Obowiązkowy charakter patronatu jest wpisany w Regulamin odbywania aplikacji radcowskiej, a jego znaczenie sięga znacznie dalej niż tylko wymóg formalny.

Dlaczego patronat jest konieczny do ukończenia aplikacji radcowskiej?

Aplikacja radcowska opiera się na trzech filarach: szkoleniach teoretycznych, praktykach zawodowych i patronacie. Każdy z tych elementów ma swoje miejsce i cel, ale to właśnie patron aplikacji radcowskiej pełni najważniejszą rolę w przekazywaniu tzw. wiedzy nieskodyfikowanej – tej, której nie znajdziesz w podręcznikach ani na zajęciach.

Praktyczne przygotowanie do zawodu

W trakcie aplikacji aplikant radcowski nie może poprzestać na nauce przepisów. Musi nauczyć się stosować je w praktyce, często w trudnych, wielowątkowych sytuacjach. Tu właśnie wchodzi patron radcowski – doświadczony praktyk, który:

• przekazuje praktyczne umiejętności zawodowe, w tym redagowanie pism procesowych, opinii prawnych czy planowanie działań w sprawach klienta;
• omawia z aplikantem zasady pracy przed sądami, organami administracji publicznej i innymi instytucjami;
• przekazuje zasady etyki zawodowej, których przestrzeganie jest równie ważne, co znajomość prawa;
• wprowadza w codzienne czynności w kancelarii, zarówno w ramach umowy o pracę, jak i umowy cywilnoprawnej;
• pozwala poznać tzw. arkana zawodu – niuanse postępowań, kontakty z klientami, zachowanie w sytuacjach stresowych i wątpliwych etycznie.

To wszystko nie dzieje się na sali wykładowej. To codzienna robota pod kierunkiem patrona, dzięki której aplikant naprawdę zaczyna rozumieć, na czym polega praca radcy prawnego.

Mentoring i model Mistrz–Uczeń

Patronat na aplikacji radcowskiej oparty jest na relacji bliskiej współpracy. To model Mistrz–Uczeń, w którym patron nie tylko zleca zadania, ale daje feedback, kieruje, inspiruje. W tej relacji aplikant:

• uczy się wyznaczać priorytety i planować działania;
• dostaje konstruktywną informację zwrotną na temat swojej pracy;
• widzi, jak teoria spotyka się z rzeczywistością – i jak sobie z tym radzić;
• poznaje swoje mocne strony i obszary do poprawy w bezpiecznym środowisku pod okiem opiekuna aplikanta.

To właśnie ta praktyczna relacja sprawia, że patron aplikanta radcowskiego ma bezpośredni wpływ na jakość przyszłego radcy prawnego.

Czy patronat jest obowiązkowy na aplikacji radcowskiej?

Tak – bezwzględnie. Nie ma aplikacji bez patrona. Nie ma zaliczenia roku bez opinii patrona. I nie ma dyplomu bez odbycia patronatu. Sprawa jest prosta i jasno uregulowana w § 11 ust. 1 Regulaminu odbywania aplikacji radcowskiej, który mówi wprost:
„Aplikant odbywa aplikację pod kierunkiem patrona”.

Co to oznacza w praktyce?

Każdy aplikant radcowski musi mieć przydzielonego patrona, który:

• nadzoruje jego postępy w nauce praktycznej,
• przygotowuje opinię roczną o przebiegu szkolenia aplikanta,
• dba o wykonanie zadań pisemnych zlecanych aplikantowi – co najmniej sześciu w ciągu roku, zgodnie z uchwałą Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych (np. pozwy, apelacje, skargi, opinie prawne – pełen wykaz zadań pisemnych zlecanych aplikantowi zawarty jest w odrębnych przepisach).

Co, jeśli aplikant nie ma patrona?

Zaczynają się problemy – i to poważne. Brak patrona może skutkować:

• niezaliczeniem roku szkoleniowego, jeśli aplikant nie przedstawi opinii patrona (zgodnie z § 28 ust. 2 pkt 1a Regulaminu);
• wstrzymaniem dalszego toku aplikacji – bez patrona aplikant nie może kontynuować nauki;
• w skrajnych przypadkach – nawet skreśleniem z listy aplikantów.

Ale uwaga – przepisy przewidują wyjątki. Jeżeli brak patrona nie wynika z winy aplikanta (np. patron zrezygnował, nie wypełnia obowiązków, zerwał kontakt), to odpowiedzialność przechodzi na izbę. W takiej sytuacji okręgowa izba radców prawnych ma obowiązek:

• niezwłocznie wyznaczyć nowego patrona,
• zapewnić kontynuację procesu szkoleniowego bez szkody dla aplikanta.

Takie przypadki wymagają jednak formalnego wniosku aplikanta i odpowiedniego uzasadnienia.

Regulamin odbywania aplikacji radcowskiej i uchwały Krajowej Rady Radców Prawnych

Patronat nad aplikantem radcowskim to nie kwestia dobrych chęci czy zawodowego zwyczaju – to twardo osadzony w przepisach obowiązek. Wszystko, co dotyczy roli patrona, jego zadań, obowiązków aplikanta i zasad współpracy, reguluje Regulamin odbywania aplikacji radcowskiej, przyjęty uchwałą Krajowej Rady Radców Prawnych.

I nie są to przepisy martwe – regularnie aktualizowane, precyzyjne i z konkretnymi konsekwencjami, jeśli nie są przestrzegane.

Podstawa prawna patronatu

Podstawą instytucji patronatu jest Regulamin odbywania aplikacji radcowskiej, którego aktualny tekst jednolity został ogłoszony uchwałą Nr 1153/XI/2023 Prezydium KRRP z dnia 10 października 2023 r.. To właśnie w tym dokumencie znajdziemy szczegółowe informacje o tym, kto może zostać patronem aplikanta, jak wygląda wyznaczenie patrona na aplikacji radcowskiej, jakie obowiązki ma patron radcowski, oraz w jaki sposób dokumentowany jest przebieg współpracy z aplikantem.

Kluczowym przepisem dotyczącym patronatu jest § 11 ust. 1 – który jednoznacznie stanowi, że „aplikant odbywa aplikację pod kierunkiem patrona”.

Najważniejsze uchwały i wzory

Oprócz samego Regulaminu, funkcjonowanie patronatu wspierają dodatkowe uchwały Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych, które regulują konkretne aspekty współpracy:

• Uchwała Nr 149/XI/2023 z dnia 22 września 2023 r. – nowelizująca Regulamin i wprowadzająca zmiany, które obowiązują od 1 stycznia 2024 r.
• Uchwała Prezydium KRRP Nr 48/XII/2025 – określa wykaz zadań pisemnych zlecanych aplikantowi przez patrona, które aplikant musi wykonać w każdym roku aplikacji.
• Uchwała Prezydium KRRP Nr 303/X/2018 – zawiera wzór opinii patrona o aplikancie, składanej po zakończeniu każdego roku szkoleniowego.
• Uchwała dotycząca wzoru informacji o przebiegu patronatu – która musi być składana dwukrotnie w ciągu roku.

Ewolucja przepisów o patronacie

Przepisy regulujące patronat ewoluowały – i to w konkretnym kierunku: większej odpowiedzialności patrona i lepszego przygotowania aplikanta. Przykłady?

• Od 2019 roku: patron musi zlecać co najmniej sześć zadań pisemnych w każdym roku szkoleniowym. Wcześniej ten wymóg obejmował całą aplikację.
• Od 2019 r. wprowadzono też obowiązek dwukrotnego składania informacji o przebiegu patronatu – za okresy styczeń–czerwiec i lipiec–grudzień.
• Od 2022 roku preferuje się, aby patron był radcą prawnym wykonującym zawód w tej samej kancelarii lub jednostce organizacyjnej, w której aplikant odbywa aplikację.

Dzięki tym zmianom rola patrona podczas aplikacji radcowskiej została doprecyzowana, a izby radców prawnych otrzymały konkretne narzędzia do weryfikowania jakości sprawowania patronatu.

Rok aplikacji a obowiązek odbywania praktyk u patrona

Aplikacja to nie tylko teoria – każdy rok aplikacji wiąże się z obowiązkowymi praktykami pod kierunkiem patrona lub wskazanego przez niego opiekuna. Zakres tych praktyk jest ściśle określony i zróżnicowany w zależności od etapu aplikacji.

I rok aplikacji – wejście w zawód

To tu wszystko się zaczyna. Na pierwszym roku aplikacji patron aplikanta radcowskiego ma obowiązek:

• zapewnić aplikantowi udział w co najmniej sześciu rozprawach sądowych,
• z czego co najmniej trzy rozprawy muszą odbyć się przed uzyskaniem prawa do występowania przed sądami, czyli w ciągu pierwszych sześciu miesięcy trwania aplikacji.

Ten etap to przede wszystkim obserwacja i nauka przez kontakt z praktyką – aplikant zdobywa pierwsze doświadczenia „na sali” pod opieką patrona.

II rok aplikacji – rozwijanie umiejętności

Na drugim roku aplikant radcowski powinien:

• uczestniczyć w co najmniej sześciu kolejnych rozprawach, pod okiem patrona lub opiekuna praktyk,
• dalej doskonalić umiejętności prowadzenia spraw, redagowania pism i kontaktu z klientami.

W tym okresie patron nie tylko zleca zadania, ale też analizuje ich jakość, sposób argumentacji i poprawność prawną, dając aplikantowi konkretne wskazówki.

III rok aplikacji – samodzielność i przygotowanie do egzaminu

W trzecim roku aplikacji patron nadal:

• zapewnia udział w rozprawach, zgodnie z harmonogramem programu aplikacji,
• monitoruje przygotowania aplikanta do egzaminu zawodowego,
• oraz przygotowuje końcową opinię o aplikancie, która jest warunkiem zaliczenia roku.

Obowiązki patrona wobec aplikanta radcowskiego

Bycie patronem to nie tylko prestiż i doświadczenie – to przede wszystkim odpowiedzialność. Patron aplikacji radcowskiej nie pełni roli widza z boku – jego zadania są jasno określone, systematycznie dokumentowane i oceniane. Zgodnie z § 12 Regulaminu odbywania aplikacji radcowskiej, nadzór nad aplikantem ma charakter zarówno merytoryczny, jak i organizacyjny, a każde uchybienie może pociągać za sobą konsekwencje dyscyplinarne.

Jak wygląda nadzór patrona nad aplikantem radcowskim?

1. Nadzór praktyczny i merytoryczny

Patron radcowski czyni z siebie przewodnika zawodowego – odpowiada za przygotowanie aplikanta do realnych zadań w kancelarii, urzędach i na sali sądowej. Obowiązki patrona radcowskiego w tym zakresie to m.in.:

• Czuwanie nad pracą aplikanta w ramach umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w kancelarii lub jednostce organizacyjnej, w której patron wykonuje zawód.
• Wprowadzenie aplikanta w tajniki zawodu radcy prawnego – omawianie zasad działania, typowych czynności zawodowych, podejścia do klienta czy etyki pracy.
• Przygotowywanie aplikanta do wystąpień przed sądami i urzędami – w tym zapewnienie uczestnictwa w:
  • co najmniej sześciu rozprawach z udziałem radcy prawnego, lub
  • co najmniej dziewięciu rozprawach w charakterze obserwatora.
• Stała współpraca – spotkania minimum dwa razy w miesiącu, chyba że aplikant pracuje u patrona, wtedy kontakt odbywa się w trybie ciągłym.

2. Dokumentacja i obowiązki kontrolne

Wszystko, co dzieje się w ramach patronatu, musi zostać udokumentowane. Patron:

• dokonuje wpisów w dzienniku zajęć aplikanta w rubryce „kontakty z patronem” – podaje daty, sygnatury spraw i charakter uczestnictwa w rozprawach,
• prowadzi ewidencję spotkań, omawianych tematów, oraz zadań pisemnych zlecanych aplikantowi,
• zobowiązany jest do złożenia informacji o przebiegu patronatu dwa razy w roku (do 15 lipca oraz po zakończeniu grudniowego spotkania).

3. Kształtowanie etyki i standardów zawodu

To nie mniej ważny punkt. Patron jest wzorem do naśladowania, który:

• uczy, jak łączyć przepisy z etycznym podejściem do klienta,
• pokazuje, że zawód radcy prawnego to zawód zaufania publicznego, wymagający odpowiedzialności, lojalności i rzetelności.

Jak patron ocenia pracę aplikanta?

Patron nie tylko prowadzi aplikanta, ale również go ocenia – i to w sposób ustandaryzowany. Ocena pracy aplikanta odbywa się na dwóch poziomach:

1. Informacja o przebiegu patronatu

Od 2019 roku patron jest zobowiązany do składania pisemnej informacji o przebiegu patronatu dwa razy w roku szkoleniowym:

• za okres styczeń–czerwiec – do 15 lipca,
• za okres lipiec–grudzień – po ostatnim spotkaniu w grudniu.

Informacja zawiera m.in.:

• daty i tematy spotkań,
• zakres omawianych zagadnień,
• informacje o udziale w rozprawach i realizacji zadań pisemnych.

2. Roczna opinia patrona o aplikancie

Na koniec każdego roku patron przedstawia Radzie Okręgowej Izby Radców Prawnych pisemną opinię, która stanowi warunek zaliczenia roku szkoleniowego. Wzór opinii określa Uchwała Prezydium KRRP Nr 303/X/2018 i obejmuje m.in.:

• liczbę i terminowość spotkań z aplikantem,
• stopień zaangażowania w zadania pisemne zlecane aplikantowi przez patrona (minimum 6 w roku),
• uczestnictwo w rozprawach,
• poziom wiedzy i umiejętności praktycznych,
• komunikację, etykę i podejście do zawodu.

Brak tej opinii lub jej negatywny charakter może skutkować niezaliczeniem roku, a nawet stwierdzeniem przez Radę nieprzydatności aplikanta do wykonywania zawodu.

Czy patron odpowiada za błędy aplikanta?

Odpowiedzialność patrona – tylko za swoje obowiązki

Patron nie odpowiada za każdy błąd aplikanta. Odpowiedzialność patrona jest ograniczona do jego roli nadzorczej – zgodnie z przepisami regulaminu i Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.

Może jednak ponieść odpowiedzialność dyscyplinarną w sytuacjach takich jak:

• niewywiązywanie się z obowiązków określonych w regulaminie (np. brak informacji o przebiegu patronatu, zbyt rzadkie spotkania),
• brak reakcji na naruszenie zasad etyki przez aplikanta,
• zlecanie aplikantowi czynności nieadekwatnych do celu aplikacji – np. prace niezwiązane z zawodem, wykonywane „na zastępstwo” bez przygotowania.

Brak odpowiedzialności za błędy merytoryczne aplikanta

Co istotne – patron nie ponosi odpowiedzialności za błędy merytoryczne popełnione przez aplikanta, np. w pismach procesowych czy interpretacjach przepisów. Te działania należą do aplikanta, który:

• odpowiada samodzielnie za naruszenia prawa, zasad etyki i godności zawodu,
• może podlegać odpowiedzialności dyscyplinarnej,
• może zostać pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej za skutki swoich działań wobec klienta.

Obowiązek reagowania i informowania izby

Patron ma obowiązek zgłaszania nieprawidłowości dotyczących zachowania aplikanta do Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych lub kierownika szkolenia. Brak takiej reakcji – zwłaszcza w przypadku rażącego naruszenia zasad etyki – może skutkować postępowaniem dyscyplinarnym także wobec patrona.

Ile aplikantów może mieć jeden patron?

Zasady nie są tu przypadkowe ani pozostawione uznaniowości izby. Regulamin odbywania aplikacji radcowskiej jasno precyzuje, ilu aplikantów może pozostawać pod opieką jednego patrona. I to nie bez powodu – rola patrona podczas aplikacji radcowskiej wiąże się z realnym czasem, pracą i odpowiedzialnością, więc skala musi być rozsądnie ograniczona.

Limit aplikantów dla jednego patrona

Co do zasady:

• Jeden radca prawny może być patronem maksymalnie 4 aplikantów.
• W uzasadnionych względami zawodowymi lub szkoleniowymi przypadkach, rada okręgowej izby radców prawnych może zezwolić na objęcie patronatem piątego aplikanta.

Te limity mają zabezpieczyć jakość patronatu – żeby opiekun aplikanta miał realną możliwość:

• przeprowadzania regularnych spotkań (minimum dwa razy w miesiącu),
• przygotowywania opinii patrona o aplikancie po każdym roku szkoleniowym,
• bieżącego nadzoru nad zadaniami pisemnymi zlecanymi aplikantowi,
• i po prostu – uczestniczenia w szkoleniowej codzienności aplikanta.

Grupy patronackie – kiedy można więcej?

Ciekawą formą organizacji szkolenia są tzw. grupy patronackie. To rozwiązanie, które pozwala jednemu patronowi pracować z większą liczbą aplikantów – ale pod ścisłym warunkiem formalnym.

• Grupa patronacka może liczyć od 5 do maksymalnie 10 aplikantów.
• Patron może prowadzić tylko jedną taką grupę.
• Nawet jeśli liczba osób w grupie spadnie poniżej 5 (np. ktoś zmieni patrona lub zostanie skreślony), grupa nadal działa – nie powoduje to jej rozwiązania.

Zasady tworzenia i prowadzenia grup patronackich reguluje uchwała Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych, która określa m.in. sposób organizacji, wymogi dokumentacyjne i odpowiedzialność patrona.

Ograniczenia praktyczne

W teorii – można mieć czterech aplikantów, a w grupie nawet dziesięciu. W praktyce – kluczowa jest zdolność patrona do wywiązania się z obowiązków.

Pamiętajmy: każdy aplikant musi otrzymać indywidualne wsparcie. A to oznacza:

• min. 6 zadań pisemnych zlecanych aplikantowi przez patrona rocznie,
• regularne spotkania i nadzór nad przebiegiem aplikacji,
• ocenę poziomu wiedzy, umiejętności, etyki zawodowej,
• i dwukrotne składanie informacji o przebiegu patronatu w ciągu roku.

Im więcej aplikantów, tym większe obciążenie czasowe i ryzyko spadku jakości. Dlatego izby radców prawnych zwykle ostrożnie podchodzą do zatwierdzania większej liczby podopiecznych.

Jak długo trwa współpraca z patronem?

Podstawowy czas trwania patronatu

Standardowo – trzy lata. Tyle właśnie trwa aplikacja radcowska, i tyle powinien trwać patronat nad aplikantem.

Zgodnie z § 11 ust. 1 regulaminu, aplikant radcowski odbywa aplikację pod kierunkiem patrona, wyznaczonego przez radę okręgowej izby radców prawnych najpóźniej do 31 stycznia roku będącego pierwszym rokiem szkoleniowym.

W tym czasie patron ma obowiązek:

• czuwać nad przebiegiem szkolenia aplikanta,
• prowadzić dokumentację kontaktów i zadań,
• przekazywać informacje do izby oraz składać opinię po każdym roku.

Możliwość zmiany patrona w trakcie aplikacji

Życie pisze różne scenariusze – dlatego zmiana patrona w trakcie aplikacji jest możliwa. Może się o nią ubiegać zarówno aplikant, jak i sam patron.

Wniosek aplikanta o zmianę patrona musi zawierać:

• opinię dotychczasowego patrona o aplikancie (zgodną ze wzorem opinii ustalonym uchwałą Prezydium KRRP),
• uzasadnienie (np. zmiana miejsca pracy, problemy organizacyjne, brak współpracy),
• ewentualną propozycję nowego patrona – radcy prawnego wpisanego na listę radców prawnych, który spełnia warunki określone w regulaminie i wyraził zgodę na sprawowanie patronatu.

Ciągłość sprawowania patronatu – warunek konieczny

Każdy rok aplikacji musi być objęty ciągłą opieką patrona, a aplikant nie może pozostać bez nadzoru. To warunek zaliczenia roku. Brak patrona lub brak opinii skutkuje niezaliczeniem roku szkoleniowego – o czym mówi wprost regulamin.

Dlatego w przypadku zmiany patrona:

• nowy patron przejmuje obowiązki na pozostały okres danego roku szkoleniowego,
• kontynuuje nadzór, prowadzi dokumentację i składa opinię końcową.

Zakończenie współpracy z patronem

Współpraca formalnie kończy się po trzecim roku aplikacji, kiedy patron składa końcową opinię o aplikancie. To ostatni dokument, który trafia do rady okręgowej izby radców prawnych i stanowi podstawę do dopuszczenia aplikanta do egzaminu zawodowego.

Po zdaniu egzaminu i wpisie na listę radców prawnych, aplikant wchodzi w nowy etap – już jako samodzielny prawnik. Ale patron – ten pierwszy opiekun aplikanta – na długo pozostaje w tle jako mentor, nauczyciel i osoba, która pomogła „wejść w zawód”.

Prawa i obowiązki aplikanta względem patrona

Relacja aplikant–patron to nie układ jednostronny. O ile obowiązki patrona radcowskiego zostały szczegółowo opisane w regulaminie i uchwałach Krajowej Rady Radców Prawnych, o tyle prawa aplikanta wynikają właśnie z tych obowiązków. To system wzajemnych zobowiązań – patron radcowski nie tylko wymaga i ocenia, ale przede wszystkim daje aplikantowi realne narzędzia do rozwoju.

Jakie prawa ma aplikant radcowski względem patrona?

Choć regulaminu odbywania aplikacji radcowskiej nie znajdziemy katalogu praw aplikanta zapisanego „czarno na białym”, to przepisy i praktyka wyznaczają konkretne uprawnienia. W praktyce oznacza to, że aplikant radcowski ma pełne prawo oczekiwać od swojego opiekuna spełnienia obowiązków, które zapewnią mu rzetelne przygotowanie do zawodu.

Podstawowe prawa aplikanta wobec patrona

Aplikant ma prawo do:

• Profesjonalnego nadzoru i kierownictwa – patron aplikacji radcowskiej jest zobowiązany czuwać nad czynnościami wykonywanymi przez aplikanta w ramach pracy lub praktyki.
• Regularnych spotkań z patronem – minimum dwa razy w miesiącu (chyba że aplikant jest zatrudniony u patrona i kontakt odbywa się na bieżąco).
• Praktycznego wprowadzenia do zawodu radcy prawnego – omawiania zasad pracy, realiów postępowań i zachowania wobec klientów.
• Uczestnictwa w rozprawach sądowych – zgodnie z programem aplikacji, z udziałem i pod kierunkiem patrona lub wskazanego przez niego radcy prawnego czy adwokata.
• Kształtowania postaw etycznych – patron ma obowiązek przekazywać zasady z Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i uczyć odpowiedzialności zawodowej.

Prawa w procesie szkolenia i mentoringu

Mentoring to serce patronatu. Aplikant radcowski ma prawo oczekiwać, że patron:

• będzie przekazywał konstruktywne informacje zwrotne na temat pracy,
• pomoże zidentyfikować mocne i słabsze strony,
• umożliwi naukę wyznaczania priorytetów i planowania działań,
• przedstawi różne perspektywy i rozwiązania w trudnych sytuacjach,
• da przestrzeń do konsultowania wątpliwości i pytań związanych z praktyką.

Prawa w zakresie planowania patronatu

Aplikant ma również prawo do bardziej „organizacyjnych” oczekiwań wobec patrona, np.:

• zgłoszenia swoich oczekiwań co do przebiegu współpracy,
• zasygnalizowania zagadnień, które powinny być szczególnie omówione,
• takiego zaplanowania patronatu, aby nie kolidował z innymi obowiązkami szkoleniowymi,
• dostosowania metod pracy do jego tempa nauki.

Innymi słowy – patronat to nie sztywna, jednostronna relacja. To proces partnerski, w którym aplikant również ma głos.

Czy aplikant musi być zatrudniony u swojego patrona?

Brak obowiązku zatrudnienia

Nie – aplikant radcowski nie musi być zatrudniony u swojego patrona. Taki wymóg nie istnieje ani w ustawie o radcach prawnych, ani w regulaminie. Jednak przepisy i praktyka wskazują, że zatrudnienie u patrona jest najbardziej pożądane i stanowi model preferowany.

Preferencje w wyznaczaniu patrona

Zgodnie z zasadami przyjętymi w izbach radców prawnych, w pierwszej kolejności:

• patronem aplikanta powinien zostać radca prawny wpisany na listę radców prawnych, u którego aplikant jest zatrudniony, albo
• radca prawny wykonujący zawód w tej jednostce organizacyjnej, w której aplikant pracuje lub współpracuje w ramach umowy cywilnoprawnej.

Jeżeli to niemożliwe, rada wyznacza innego patrona spośród czynnych zawodowo radców prawnych.

Dlaczego preferuje się zatrudnienie u patrona?

Samorząd zawodowy nie ukrywa – aplikant pracujący bezpośrednio u swojego patrona ma po prostu lepsze warunki rozwoju. Dlaczego?

• Stały kontakt i nadzór – nie tylko na spotkaniach dwa razy w miesiącu, ale codziennie w kancelarii.
• Praktyczna nauka przez działanie – możliwość obserwowania i wykonywania realnych zadań pod okiem patrona.
• Spójność kształcenia – patron widzi postępy aplikanta na bieżąco, a nie tylko w dokumentach.
• Stabilność finansowa – zatrudnienie u patrona często oznacza także wynagrodzenie, które ułatwia pogodzenie aplikacji z życiem zawodowym.

Różne formy współpracy

Zatrudnienie u patrona jest preferowane, ale nie jedyne. Aplikant może współpracować z patronem w ramach:

• umowy o pracę – najczęściej stosowanej,
• umowy zlecenia,
• umowy o współpracę w ramach własnej działalności gospodarczej,
• a nawet bez formalnego zatrudnienia – gdy aplikant pracuje w innej kancelarii, firmie czy instytucji.

W takich przypadkach patron pełni głównie funkcję opiekuna szkoleniowego, spotykając się z aplikantem i zlecając mu zadania zgodne z wykazem zadań pisemnych zlecanych aplikantowi przez patrona, zatwierdzonym przez Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych.

Jakie korzyści daje patronat podczas aplikacji radcowskiej?

Patronat to nie formalność – to jeden z trzech filarów aplikacji radcowskiej, obok zajęć teoretycznych i praktyk organizowanych przez izby radców prawnych. Jego największą siłą jest model Mistrz–Uczeń, który pozwala przenieść teorię z sal wykładowych w realia sali sądowej i kancelarii.

1. Praktyczne przygotowanie do zawodu

Największą korzyścią, którą aplikanci wymieniają, jest zdobycie wiedzy praktycznej – aż 54% uważa to za kluczową wartość patronatu. Dzięki patronowi aplikant:

• uczy się sporządzania pism procesowych – od prostych wniosków po rozbudowane pozwy,
• nabywa pewności siebie podczas występowania przed sądem,
• dowiaduje się, jak przekładać przepisy na konkretne działania,
• otrzymuje dostęp do wiedzy nieskodyfikowanej, czyli zawodowych trików i doświadczeń, których nie znajdzie w podręcznikach.

2. Rozwój zawodowy i osobisty

Patron aplikanta radcowskiego to nie tylko opiekun formalny, ale mentor, który pomaga w budowaniu szerszych kompetencji. Aplikant uczy się:

• profesjonalnej komunikacji z klientami,
• prowadzenia negocjacji i radzenia sobie w trudnych rozmowach,
• zarządzania czasem i pracą pod presją,
• skrupulatności i dokładności – cech absolutnie niezbędnych w zawodzie radcy prawnego.

3. Wsparcie mentoringowe

Rola patrona podczas aplikacji radcowskiej obejmuje również stałe wsparcie i konstruktywną krytykę. Dzięki temu aplikant:

• poznaje swoje mocne strony i obszary wymagające poprawy,
• regularnie monitoruje postępy w nauce zawodu,
• uczy się planowania działań i ustalania priorytetów,
• ma kogo zapytać o radę w skomplikowanych sprawach.

4. Budowanie sieci kontaktów

Nie można zapominać o jeszcze jednej wartości – networkingu. Dzięki patronatowi aplikant:

• wchodzi w środowisko radców prawnych,
• nawiązuje kontakty w izbie radców prawnych (OIRP),
• buduje swoją reputację i wiarygodność zawodową – 49% radców wskazuje, że patronat uwiarygadnia młodych prawników na rynku pracy.

5. Korzyści dla patrona i samorządu

Patronat daje też coś w zamian. Dla patrona to prestiż i satysfakcja zawodowa, a dla całego samorządu – gwarancja, że przyszli radcy prawni wejdą w zawód dobrze przygotowani. To mechanizm podtrzymujący wysokie standardy w całej grupie zawodowej.

Jak wygląda praktyczna współpraca w kancelarii patrona?

Najpełniej patronat działa wtedy, gdy patron jest jednocześnie pracodawcą aplikanta. Wtedy obie strony mają codzienny kontakt, a aplikant może na żywo uczyć się realiów pracy radcy prawnego.

1. Organizacja pracy

Typowy dzień aplikanta w kancelarii patrona wygląda podobnie do pracy młodego prawnika:

• około 8 godzin dziennie, 5 dni w tygodniu,
• w praktyce często ponad 40 godzin tygodniowo, szczególnie gdy zbliżają się terminy,
• elastyczne godziny – tak, by aplikant mógł uczestniczyć w zajęciach szkoleniowych (najczęściej wieczorami).

2. Podstawowe zadania aplikanta

Pod kierunkiem patrona aplikant radcowski zajmuje się m.in.:

• analizą akt spraw i przygotowywaniem notatek prawnych,
• sporządzaniem pism procesowych i opinii,
• asystowaniem patronowi podczas rozpraw,
• stopniowym zastępowaniem patrona w sądach powszechnych (z wyjątkiem SN, NSA, TK i TS).

3. System zadań i oceny

Zgodnie z regulaminem odbywania aplikacji radcowskiej, patron:

• zleca aplikantowi minimum 6 zadań pisemnych w każdym roku szkoleniowym – zakres tych zadań określa wykaz przyjęty uchwałą Prezydium KRRP,
• omawia wykonane zadania, wskazuje błędy i daje wskazówki na przyszłość,
• monitoruje stopień samodzielności aplikanta, stopniowo zwiększając zakres odpowiedzialności.

4. Kontakty z klientami i praktyka sądowa

Patron stopniowo wprowadza aplikanta w kontakt z klientami:

• początkowo aplikant obserwuje spotkania i negocjacje,
• później zaczyna brać udział w rozmowach i konsultacjach,
• uczy się zarządzać oczekiwaniami klientów i tłumaczyć im procedury.

W sądzie z kolei:

• aplikant uczestniczy w minimum 6 rozprawach rocznie,
• początkowo jako obserwator, później – jako reprezentant strony,
• uczy się wystąpień procesowych, budowania argumentacji i zachowania etykiety sądowej.

5. Kompetencje organizacyjne i miękkie

Patronat to także nauka kulis prowadzenia kancelarii:

• zarządzania czasem i sprawami,
• obsługi systemów informatycznych,
• podstaw marketingu prawniczego i budowania relacji z klientami.

Dodatkowo aplikant rozwija tzw. umiejętności miękkie – negocjacyjne, komunikacyjne i odporność na stres.

Wsparcie patrona w procesie kształcenia aplikanta

Jak patron wspiera aplikanta w przygotowaniach do egzaminu radcowskiego?

Egzamin radcowski to finał trzyletniej drogi aplikanta, a patron aplikacji radcowskiej pełni w nim rolę przewodnika. Wsparcie patrona nie polega na „korkach” tuż przed egzaminem, ale na systematycznym przygotowywaniu aplikanta przez cały okres aplikacji. To właśnie codzienna praktyka i zadania zlecane przez patrona stają się najlepszym treningiem przed finałowym sprawdzianem.

• Patron powierza aplikantowi opracowanie minimum 6 zadań pisemnych rocznie, zgodnie z wykazem Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych (np. pozew, apelacja, opinia prawna, projekt umowy).
• Każde zadanie jest omawiane – patron wskazuje mocne strony, poprawia błędy, uczy standardów formalnych, które obowiązują również na egzaminie.
• Patron przekazuje praktyczne know-how: jak analizować stan faktyczny, jak szybko wyszukiwać przepisy, jak budować logiczną argumentację.
• Wspiera w nauce korzystania z orzecznictwa i literatury prawniczej – umiejętności, które na egzaminie mogą przesądzić o sukcesie.

Nie mniej ważna jest sfera psychologiczna. Patron motywuje, daje informacje zwrotne i pomaga zapanować nad stresem. To on buduje u aplikanta pewność siebie w pracy z aktami i w wystąpieniach procesowych, co wprost przekłada się na lepsze przygotowanie do egzaminu zawodowego.

Rola patrona w rozwijaniu umiejętności zawodowych aplikanta

Patron radcowski to nie tylko opiekun aplikanta, ale architekt jego rozwoju zawodowego. W oparciu o regulamin odbywania aplikacji radcowskiej, patron prowadzi aplikanta przez kolejne etapy kształcenia – od prostych zadań po przygotowanie do samodzielnego wykonywania zawodu.

• Kompetencje merytoryczne: patron uczy sporządzania dokumentów, interpretowania przepisów i stosowania prawa w praktyce.
• Umiejętności procesowe: pod jego kierunkiem aplikant poznaje techniki wystąpień przed sądami i organami administracji, uczy się budować stanowisko procesowe i reprezentować klientów.
• Indywidualne podejście: patron dostosowuje sposób współpracy do potrzeb aplikanta – bierze pod uwagę jego tempo uczenia się i preferencje zawodowe, wskazuje możliwe ścieżki specjalizacji.
• Stopniowanie trudności: najpierw aplikant asystuje, potem przejmuje coraz bardziej odpowiedzialne zadania, aż wreszcie działa jak samodzielny prawnik.

Każdy rok aplikacji kończy się pisemną opinią patrona o aplikancie, która jest warunkiem zaliczenia roku. Dzięki temu patron nie tylko nadzoruje, ale też formalnie ocenia postępy aplikanta w procesie szkoleniowym.

Patron jako mentor i opiekun aplikanta

Formalnie patronat wynika z uchwał i paragrafów regulaminu, ale w praktyce jest to relacja mentora i ucznia. Dobry patron nie ogranicza się do nadzoru – staje się przewodnikiem po świecie prawniczym.

• Życzliwość: patron wspiera aplikanta w trudnych momentach, udziela konsultacji i buduje atmosferę zaufania.
• Rzetelność: zapewnia regularne spotkania (nie rzadziej niż 2 razy w miesiącu), systematycznie monitoruje postępy i rzetelnie wypełnia obowiązki wobec izby radców prawnych.
• Odpowiedzialność: świadomie ukierunkowuje rozwój zawodowy aplikanta i przygotowuje go do realnych wyzwań w zawodzie.

Mentoring patrona obejmuje nie tylko naukę prawa, ale i modelowanie zachowań zawodowych – od etyki pracy po kulturę organizacyjną kancelarii. Aplikant uczy się nie tylko pisać pozwy i apelacje, ale też, jak rozmawiać z klientem, jak zarządzać czasem i jak zachować się na sali sądowej.

Dobrze prowadzony patronat daje wymierne efekty:

• dla aplikanta – to praktyczne przygotowanie i wsparcie w wejściu do zawodu,
• dla patrona – prestiż i satysfakcję z kształtowania nowej kadry,
• dla całego samorządu – utrzymanie wysokich standardów zawodowych.

Wynagrodzenie i rozliczenia z patronem

Czy patron otrzymuje wynagrodzenie za opiekę nad aplikantem radcowskim?

Zgodnie z zasadami patronat na aplikacji radcowskiej ma charakter społeczny i honorowy. Oznacza to, że co do zasady patron aplikanta radcowskiego nie otrzymuje wynagrodzenia za sprawowanie patronatu. W wielu okręgowych izbach radców prawnych wprowadzano jednak symboliczne ryczałty, które miały być formą rekompensaty za czas poświęcany aplikantowi.

• OIRP Poznań – od roku szkoleniowego 2023 zrezygnowano z wynagrodzenia dla patronów aplikantów I roku (uchwała nr 29/XI/2022). Patroni II i III roku nadal otrzymują świadczenia według dotychczasowych stawek.
• OIRP Wrocław – patroni aplikantów, którzy rozpoczęli szkolenie w 2021 i 2022 roku, otrzymują 200 zł rocznie, płatne po zakończeniu roku i wypełnieniu obowiązków. Patroni aplikantów, którzy rozpoczęli aplikację w 2023 r. lub później, wynagrodzenia już nie dostają.

Widoczny jest więc wyraźny trend odchodzenia od wypłat na rzecz podkreślania honorowego charakteru funkcji patrona. Symboliczne kwoty (200–500 zł rocznie) i tak nie rekompensowały czasu, który patron radcowski poświęcał na spotkania, omawianie zadań pisemnych czy przygotowywanie opinii.

Czy aplikant płaci patronowi?

Absolutnie nie. Aplikant radcowski nie płaci patronowi za sprawowanie patronatu. Żądanie przez patrona jakiejkolwiek zapłaty od aplikanta byłoby sprzeczne z regulaminem odbywania aplikacji radcowskiej i zasadami etyki zawodowej.

• Zakazane jest:
  • pobieranie opłat od aplikanta za opiekę,
  • uzależnianie patronatu od wynagrodzenia,
  • wykorzystywanie aplikanta do darmowej pracy w zamian za „szkolenie”.

W praktyce relacja finansowa jest odwrotna: jeśli aplikant świadczy realną pracę w kancelarii patrona (np. przygotowuje pisma, obsługuje klientów), to patron – jako pracodawca – ma obowiązek mu zapłacić. Może to być w formie umowy o pracę, umowy zlecenia czy współpracy gospodarczej.

Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) prowadzi w tym zakresie kontrole i może nakazać kancelarii wypłatę wynagrodzenia dla aplikanta. Nakazy te podlegają natychmiastowemu wykonaniu.

Wynagrodzenie patrona a praktyka rynkowa

Sprawowanie patronatu wiąże się z realnymi kosztami dla patrona:

• czas – minimum dwa spotkania miesięcznie przez trzy lata,
• nadzór – ocena co najmniej sześciu zadań pisemnych rocznie,
• administracja – sporządzanie opinii, sprawozdań i informacji o przebiegu patronatu.

Nie dziwi więc, że część aplikantów postuluje lepsze wynagradzanie patronów – choćby w formie wyższych ryczałtów czy powiązania patronatu z faktycznym zatrudnieniem aplikanta w kancelarii.

W praktyce jednak samorząd radcowski podkreśla, że największą korzyścią patrona nie są pieniądze, lecz prestiż:

• wyróżnienie i docenienie zawodowe,
• możliwość dzielenia się wiedzą z młodszym pokoleniem,
• punkty w systemie doskonalenia zawodowego,
• nagrody i wyróżnienia przyznawane przez izby.

Dla porównania – w aplikacji adwokackiej istnieją przypadki, gdy patron otrzymuje wynagrodzenie ustalane przez okręgową radę adwokacką. W aplikacji radcowskiej takiego jednolitego systemu nie ma – decyzje podejmują lokalne izby, a tendencja idzie w stronę całkowitej rezygnacji z wypłat.

Jak znaleźć i wybrać patrona aplikacji radcowskiej?

Jak znaleźć patrona aplikacji radcowskiej – praktyczne wskazówki

Znalezienie patrona to pierwszy poważny krok na aplikacji radcowskiej. Choć formalnie patrona wyznacza rada okręgowej izby radców prawnych (OIRP) najpóźniej do 31 stycznia pierwszego roku aplikacji, aplikant nie jest zdany na ślepy los. Regulamin odbywania aplikacji radcowskiej przewiduje dwa tryby:

1. Wniosek o wyznaczenie patrona z wyboru
   • aplikant wskazuje radcę prawnego wpisanego na listę radców, który wyraził pisemną zgodę na objęcie patronatem,
   • kandydat musi spełniać wymogi z § 11 ust. 2 regulaminu (m.in. co najmniej 5 lat doświadczenia w zawodzie, brak kar dyscyplinarnych),
   • do wniosku dołącza się oświadczenie patrona.
2. Wniosek o wyznaczenie patrona z urzędu
   • aplikant prosi radę izby o wyznaczenie patrona bez wskazywania konkretnej osoby,
   • rada wyznacza patrona spośród radców prawnych spełniających warunki określone w uchwale.

W praktyce aplikanci najczęściej próbują samodzielnie znaleźć opiekuna. Jak to zrobić?

• Poprzez zatrudnienie – najlepsze rozwiązanie to rozpoczęcie pracy w kancelarii radcowskiej. Od 2022 r. patronem powinien być co do zasady radca prawny wykonujący zawód w tej samej jednostce organizacyjnej, w której aplikant odbywa aplikację.
• Przez izbę – okręgowe izby publikują apele o zgłaszanie się radców do patronatu, prowadzą listy chętnych, a kierownik szkolenia może wskazać kandydatów.
• Sieci zawodowe – aplikanci często znajdują patrona dzięki znajomościom ze studiów, praktyk czy wydarzeń branżowych. Warto pytać profesorów, prowadzących ćwiczenia radców czy starszych kolegów z aplikacji.

Jak wybrać odpowiedniego patrona – na co zwrócić uwagę?

Sam fakt, że patron jest wpisany na listę radców prawnych i spełnia formalne warunki, nie oznacza jeszcze, że będzie dobrym opiekunem. Wybór patrona na aplikację radcowską zadecyduje o jakości szkolenia i praktycznym przygotowaniu do zawodu.

Na co zwrócić uwagę?

• Doświadczenie i specjalizacja – aplikant zainteresowany prawem cywilnym i gospodarczym powinien szukać patrona z doświadczeniem w tych obszarach. Ktoś planujący karierę w HR może wybrać radcę specjalizującego się w prawie pracy.
• Podejście do mentoringu – dobry patron aplikanta radcowskiego powinien być dostępny, cierpliwy i gotowy poświęcać czas. Minimum to dwa spotkania w miesiącu (zgodnie z regulaminem), ale najlepsze relacje opierają się na stałym kontakcie i partnerskim traktowaniu.
• Możliwości praktyczne – warto sprawdzić, czy patron:
  • umożliwi udział w rozprawach (co najmniej 6 rocznie),
  • zapewni dostęp do różnorodnych spraw w kancelarii,
  • może zaproponować zatrudnienie (umowa o pracę lub cywilnoprawna),
  • jest w stanie organizacyjnie sprostać obowiązkom patrona.
• Sygnały ostrzegawcze – patron, który nie ma czasu, traktuje aplikanta wyłącznie jako tanią siłę roboczą albo notorycznie spóźnia się z opiniami i wpisami w dzienniku, to poważne ryzyko.

Przed ostatecznym wyborem warto odbyć rozmowę wstępną: zapytać o plan współpracy, dotychczasowe doświadczenia z aplikantami i oczekiwania wobec aplikanta. Dobrym źródłem informacji są też byli podopieczni danego patrona.

Umowa patron–aplikant – czy warto ją spisywać?

Regulamin odbywania aplikacji radcowskiej nie wymaga podpisywania odrębnej umowy między patronem a aplikantem. Formalną podstawę patronatu stanowią:

• regulamin,
• uchwały Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych (np. wzór opinii patrona – uchwała nr 303/X/2018),
• oświadczenie patrona o podjęciu się obowiązków.

Jednak w praktyce spisanie umowy lub kontraktu współpracy bywa bardzo korzystne.

Dlaczego warto?

• Dla aplikanta: jasne określenie obowiązków patrona, planu patronatu (minimum 6 zadań pisemnych rocznie, udział w rozprawach, regularne spotkania), unikanie nieporozumień.
• Dla patrona: precyzyjne ustalenie ram czasowych, form kontaktu, zasad oceny postępów i sposobu rozwiązywania konfliktów.

Niektóre izby idą dalej – np. OIRP Kraków w § 16 ust. 3 swojego regulaminu przewiduje, że rada zawiera z patronem formalną umowę o pełnienie tej funkcji.

Co może zawierać taki kontrakt patron–aplikant?

• częstotliwość spotkań (np. co dwa tygodnie),
• plan zadań pisemnych i praktyk sądowych,
• zakres specjalizacji, w które patron wprowadzi aplikanta,
• obowiązki obu stron i sposób oceniania postępów,
• zasady komunikacji i procedurę rozwiązywania sporów.

Warto rozpocząć współpracę od tzw. „spotkania kontraktującego”, gdzie aplikant przedstawia swoje oczekiwania i plany zawodowe, a patron – warunki współpracy. Takie podejście minimalizuje ryzyko konfliktów i zwiększa szansę na owocny patronat.

Zmiana patrona – kiedy i jak to zrobić?

Czy można zmienić patrona podczas aplikacji radcowskiej?

Tak. Regulamin odbywania aplikacji radcowskiej jasno mówi w § 11 ust. 5: „W trakcie aplikacji możliwa jest zmiana patrona na wniosek aplikanta lub patrona”. To oznacza, że system patronatu jest elastyczny – w razie problemów można złożyć wniosek o zmianę. Dodatkowo § 11 ust. 5a i 5b przewidują, że okręgowa izba radców prawnych może sama dokonać zmiany z urzędu, gdy wymaga tego sytuacja.

Co ważne, w środowisku radców prawnych zmiana patrona jest traktowana naturalnie. Jak podkreślają przedstawiciele Krajowej Rady Radców Prawnych, izby podejmują takie decyzje w formie uchwały, po uwzględnieniu stanowiska aplikanta i kandydata na nowego patrona.

Zmiana patrona – procedura i powody

Zmiana patrona nie odbywa się „od ręki”, ale przebiega według określonej procedury.

Krok po kroku wygląda to tak:

1. Złożenie wniosku – aplikant składa pisemny wniosek do rady okręgowej izby. We wniosku trzeba wskazać: dane aplikanta i obecnego patrona, propozycję nowego patrona (jeśli jest), datę rozpoczęcia nowego patronatu i uzasadnienie zmiany.
2. Załączniki – wymagane są:
   • opinia dotychczasowego patrona o aplikancie,
   • informacja o przebiegu patronatu,
   • zgoda nowego radcy prawnego na objęcie patronatu wraz z oświadczeniem, że spełnia warunki z regulaminu.
3. Rozpatrzenie przez radę – izba analizuje wniosek, wysłuchuje aplikanta, a także bierze pod uwagę opinię patrona i kwalifikacje nowego kandydata.
4. Uchwała rady – formalne zatwierdzenie zmiany patrona i wyznaczenie daty rozpoczęcia nowego patronatu.

Powody zmiany mogą być różne. Najczęstsze to:

• ze strony aplikanta: zmiana miejsca pracy, nowe zainteresowania zawodowe (np. chęć przejścia z prawa cywilnego do prawa pracy), brak kontaktu z patronem, niewywiązywanie się patrona z obowiązków, problemy we współpracy;
• ze strony patrona: brak czasu, problemy zdrowotne, zmiana miejsca wykonywania zawodu, brak zaangażowania aplikanta;
• z urzędu przez radę: naruszenie obowiązków patrona, brak kontaktu z aplikantem, poważne problemy etyczne.

Szczególny przypadek: jeśli patron nie chce współpracować w procedurze albo nie wywiązuje się ze swoich obowiązków, rada może wyznaczyć nowego opiekuna bez jego opinii.

Możliwa jest też zmiana patrona na radcę prawnego wpisanego w innej izbie – pod warunkiem, że przemawiają za tym względy zawodowe lub szkoleniowe, a dziekan właściwej izby potwierdzi spełnienie wymogów.

Jak wybrać i ewentualnie zmienić patrona bez szkody dla aplikacji?

Zmiana patrona to poważny krok, który warto dobrze zaplanować. Najważniejsze jest, by nie zakłóciła przebiegu aplikacji.

Jak zrobić to bezpiecznie?

• Przygotuj się: zanim złożysz wniosek, znajdź nowego patrona, który spełnia wszystkie wymogi i od razu przejmie obowiązki.
• Uzasadnij merytorycznie: podaj konkretne powody zmiany (np. przeprowadzka, brak kontaktu z patronem), a nie ogólniki.
• Zadbaj o ciągłość patronatu: nie może być przerw w opiece, bo brak patrona albo brak opinii patrona uniemożliwia zaliczenie roku aplikacji.
• Wybierz dobry moment: najlepiej na początku roku szkoleniowego albo po zakończeniu istotnych projektów i uzyskaniu opinii za miniony okres.

W relacjach z obecnym patronem warto zachować pełen profesjonalizm: otwarcie porozmawiać o problemach, spróbować rozwiązać konflikty i – jeśli to niemożliwe – grzecznie poprosić o opinię.

W relacjach z nowym patronem dobrze od razu przekazać wszystkie informacje o dotychczasowym przebiegu aplikacji: wykonane zadania, uczestniczone rozprawy, opinie. Dzięki temu łatwiej zachować ciągłość szkolenia.

Dokumentacja i komunikacja z izbą powinny być kompletne i przejrzyste. To pokazuje, że aplikant poważnie podchodzi do patronatu i dba o swoje kształcenie.

Konsekwencje braku patrona

Jakie są konsekwencje braku patrona dla aplikanta?

Brak patrona to dla aplikanta radcowskiego prawdziwa katastrofa. Patronat nie jest dodatkiem do aplikacji – to jej obowiązkowy filar obok zajęć szkoleniowych i kolokwiów. Jeśli aplikant zostaje bez patrona, uruchamia to lawinę konsekwencji zarówno formalnych, jak i praktycznych.

Najważniejsze skutki to:

• Automatyczne niezaliczenie roku szkoleniowego
  Regulamin odbywania aplikacji radcowskiej wprost wskazuje w § 28 ust. 2 pkt 1a: „Nie zalicza się roku szkoleniowego w przypadku, gdy aplikant nie przedłożył opinii patrona”.
  Oznacza to, że nawet jeśli aplikant chodził na zajęcia, zdał wszystkie kolokwia i odbył praktyki – bez opinii patrona roku nie zaliczy. Brak patrona jest traktowany na równi z innymi poważnymi naruszeniami regulaminu.
• Niemożność kontynuowania aplikacji
  Patron pełni rolę opiekuna aplikanta i odpowiada za sprawowanie patronatu – bez niego aplikant nie może realizować programu aplikacji. Nie ma kto zlecać zadań pisemnych (minimum 6 rocznie), nie ma kto monitorować postępów, nie ma kto podpisać obowiązkowej opinii rocznej.
• Ryzyko skreślenia z listy aplikantów
  Art. 37 ust. 2 ustawy o radcach prawnych mówi jasno: rada okręgowej izby radców prawnych może skreślić aplikanta z listy, jeśli stwierdzi jego nieprzydatność do zawodu. Brak patrona może być uznany za dowód braku możliwości kontynuacji aplikacji. A jeśli aplikant nie zaliczy roku szkoleniowego więcej niż raz – skreślenie jest niemal przesądzone.
• Utrata możliwości wykonywania czynności zawodowych
  Aplikant po 6 miesiącach aplikacji ma prawo zastępować radcę prawnego w sądach i urzędach (z pewnymi wyjątkami – np. SN czy TK). Bez patrona te uprawnienia tracą sens – nie ma bowiem osoby, która kieruje jego praktyką i potwierdza przygotowanie zawodowe.
• Opóźnienie kariery
  Brak patrona oznacza konieczność powtarzania roku i wydłużenie całego cyklu szkolenia. To z kolei przekłada się na opóźnienie przystąpienia do egzaminu radcowskiego, a więc i późniejsze uzyskanie uprawnień zawodowych. Dodatkowo aplikant ponosi wyższe koszty – opłata za dodatkowy rok aplikacji, koszty utrzymania, stracony czas.

Czy możliwe jest zaliczenie roku aplikacji bez patrona?

Nie. Zaliczenie roku aplikacji bez patrona jest z góry wykluczone. Przepisy w tej kwestii są bezwzględne.

Dlaczego?

• § 28 ust. 2 pkt 1a Regulaminu odbywania aplikacji radcowskiej nie przewiduje żadnych wyjątków. Brak opinii patrona = automatyczne niezaliczenie roku.
• Od 2019 r. opinia patrona musi być nie tylko złożona, ale i pozytywna. Jeśli patron wystawi opinię negatywną, efekt jest taki sam jak brak opinii – rok nie zostaje zaliczony.
• Rada okręgowej izby nie ma swobody uznania. Nawet najbardziej pracowity i zdolny aplikant nie zaliczy roku, jeśli nie dostarczy opinii patrona.

Elementy wymagane do zaliczenia roku są jasne i zamknięte:

• obecność na zajęciach (opuszczenie więcej niż 54 godzin lekcyjnych lub 4 dni praktyk oznacza niezaliczenie),
• pozytywne oceny z kolokwiów,
• komplet wymaganych dokumentów – w tym opinii patrona o aplikancie.

Wyjątek: sytuacje niezawinione przez aplikanta

Jest tylko jeden scenariusz, w którym aplikant nie ponosi negatywnych konsekwencji braku patrona – gdy nie jest to jego wina.

Jeśli patron nie wywiązuje się z obowiązków, nie spotyka się z aplikantem, nie wystawia opinii lub całkowicie zrywa kontakt, odpowiedzialność spada na izbę. Wtedy:

• rada okręgowej izby radców prawnych ma obowiązek z urzędu wyznaczyć nowego patrona,
• nowy patron przejmuje zadania od razu,
• aplikant nie może być „ukarany” za zaniedbania patrona.

Dlatego w razie problemów kluczowe jest szybkie poinformowanie izby – najlepiej pisemnie, z opisem sytuacji.

Podsumowanie – patron jako kluczowy element aplikacji radcowskiej

Patronat to serce aplikacji radcowskiej. Bez niego cała konstrukcja szkolenia nie miałaby sensu – byłaby tylko teorią, wykładami i kolokwiami. To właśnie patron aplikanta radcowskiego jest tym, który łączy świat książek z realiami sali sądowej czy kancelarii. Można śmiało powiedzieć: jakość patronatu to jakość przyszłego radcy prawnego.

Patron – więcej niż formalność

Na papierze patron to obowiązkowy element, wpisany do Regulaminu odbywania aplikacji radcowskiej i przypieczętowany przez kolejne uchwały Krajowej Rady Radców Prawnych. Ale w praktyce to coś znacznie większego. Patron nie tylko przekazuje pisemne zadania czy wystawia opinię patrona o aplikancie na koniec roku. On uczy, jak zachować się na rozprawie, jak rozmawiać z klientem, jak rozwiązywać konflikty i jak myśleć jak prawnik. To jest właśnie ta „nieskodyfikowana wiedza”, której nie znajdziesz w żadnym podręczniku.

Od szkolenia do kariery

Statystyki nie kłamią – 62% aplikantów uważa obecny system patronatu za skuteczny w przygotowaniu do zawodu. Aż 48% radców wskazuje, że patron pomaga w budowaniu sieci kontaktów, a niemal połowa – że dobra opinia patrona uwiarygadnia aplikanta na rynku pracy. Krótko mówiąc: od tego, jak wygląda relacja patron–aplikant, zależy nie tylko zaliczenie roku, ale też start w przyszłą karierę.

Relacja Mistrz–Uczeń w nowoczesnym wydaniu

Model jest stary jak świat – mistrz i uczeń. Ale dziś funkcjonuje w wersji dostosowanej do XXI wieku. „Zasady Dobrych Praktyk Patronatu” jasno podkreślają, że ta relacja powinna być oparta na życzliwości, rzetelności, odpowiedzialności i szacunku. To oznacza, że patron nie może traktować aplikanta jak darmowej siły roboczej, a aplikant nie może zrzucać winy za swoje zaniedbania na opiekuna. To partnerska współpraca, której celem jest przygotowanie do pełnej samodzielności zawodowej.

Regulacje – gwarancja jakości

Cały system jest precyzyjnie uszyty przez samorząd. Od uchwały Nr 90/VII/2009, przez nowelizację z 22 września 2023 r., po najnowszą uchwałę Prezydium KRRP Nr 48/XII/2025 w sprawie wykazu zadań pisemnych zlecanych aplikantowi – wszystko jest uregulowane. Dzięki temu wiadomo, że patron:

• zleca co najmniej 6 zadań pisemnych rocznie,
• spotyka się z aplikantem regularnie (minimum 2 razy w miesiącu),
• dwa razy w roku przekazuje do izby informację o przebiegu patronatu,
• a na końcu wystawia opinię, która przesądza o zaliczeniu roku.

Od 2019 r. negatywna opinia patrona automatycznie oznacza niezaliczenie roku szkoleniowego. To pokazuje, jak wielką wagę KRRP przykłada do jakości tej relacji.

Dlaczego to takie ważne?

Patron to nie tylko szkoleniowiec. To architekt kariery aplikanta. To on:

• stopniowo przekazuje coraz bardziej odpowiedzialne zadania,
• uczy samodzielności zawodowej,
• wpaja standardy etyczne i pokazuje, jak wygląda praca radcy w praktyce.

Dzięki temu aplikacja radcowska nie kończy się jedynie dyplomem i wpisem na listę. Kończy się wejściem do zawodu z realnymi kompetencjami, zrozumieniem etyki i gotowością do samodzielnego działania.

Podsumowanie w jednym zdaniu

Patron na aplikacji radcowskiej to nie formalność, lecz kluczowy element całego systemu kształcenia – mentor, opiekun i przewodnik, od którego zależy, jakim radcą prawnym stanie się aplikant.