Jak informuje Ministerstwo Sprawiedliwości, zdawalność egzaminu notarialnego w 2024 roku wyniosła 43%. Oznacza to spadek o 13% w porównaniu do ubiegłego roku. Taki wynik z pewnością częściowo jest pokłosiem trudnych zadań. Jakie kwestie okazały się najbardziej wymagające? Jakie są prawidłowe odpowiedzi na zawarte w treści egzaminu zadania/pytania?
2 najtrudniejsze pytania na egzaminie notarialnym w 2024 roku
Egzamin notarialny to sprawdzian Twojej wiedzy i umiejętności praktycznych. Wymaga dokładnego zrozumienia zawiłości kazusu oraz zastosowania przepisów w konkretnych przypadkach. W 2024 roku uczestnicy zmierzyli się z zadaniami, które skupiły się na sporządzaniu projektów aktów notarialnych oraz analizie dopuszczalności dokonywania czynności notarialnych. Które pytania wyraźnie wyróżniły się poziomem trudności?
Pytanie/zadanie nr 1 – jak sporządzić projekt aktu notarialnego, uwzględniając szczególne okoliczności?
Jak sporządzić projekt aktu notarialnego dokumentującego sprzedaż nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym, uwzględniając:
- obciążenie hipoteki w księdze wieczystej, które zostało spłacone, ale wymaga wykreślenia;
- stan prawny nieruchomości, w tym zmiany w ewidencji gruntów;
- ubezwłasnowolnienie jednej ze stron kupujących oraz konieczność działania jej opiekuna prawnego?
W tym zadaniu trzeba było sporządzić projekt aktu notarialnego zgodnie z wymogami ustawy – Prawo o notariacie. Problem polegał na uwzględnieniu szeregu szczególnych okoliczności prawnych i faktycznych.
Egzaminatorzy w ramach zadania oceniali zdolność zdających do sporządzenia kompletnego i zgodnego z prawem aktu notarialnego, który uwzględnia wszystkie powyższe aspekty. Zadanie wymagało także wskazania dokumentów, które są podstawą czynności notarialnej oraz zaprezentowania procedury ich sprawdzenia przez notariusza. Zdający musieli również przewidzieć opłaty notarialne, podatki oraz opłaty sądowe, jakie będą pobrane.
Wyjaśnienie – odpowiedź na pytanie nr 1
Egzaminacyjne zadanie, polegające na sporządzeniu projektu aktu notarialnego, wymagało uwzględnienia poniższych kwestii.
- Zgodność z przepisami prawa notarialnego – projekt aktu musi spełniać wymogi ustawy Prawo o notariacie.
- Zakres nieruchomości – zdający musiał dostrzec, że przedmiotem sprzedaży może być wyłącznie działka nr 5/1, ponieważ działka nr 5/2 jest własnością Skarbu Państwa i nie podlega obrotowi cywilnoprawnemu.
- Brak prawa pierwokupu – konieczne było ustalenie, że prawo pierwokupu nie przysługuje gminie, Skarbowi Państwa ani Lasom Państwowym na podstawie zaświadczeń i dokumentów dostarczonych przez strony.
- Stan prawny kupujących – w związku z ubezwłasnowolnieniem Agaty Lipiec konieczne było działanie jej męża jako opiekuna prawnego, a nabycie nieruchomości powinno nastąpić w równych udziałach.
- Dokumenty i opłaty – projekt aktu musiał zawierać informacje o wymaganych dokumentach (np. wypisy z KRS, oświadczenia o hipotece), należnych opłatach notarialnych, podatkach i opłatach sądowych.
- Prawidłowość wpisów wieczystoksięgowych – notariusz był zobowiązany do ujęcia w projekcie wniosku wieczystoksięgowego dotyczącego wpisu nowego właściciela oraz wykreślenia hipoteki.
- Zabezpieczenie świadczeń – w akcie należało uwzględnić terminy płatności i wydania nieruchomości oraz odpowiednie oświadczenia o poddaniu się egzekucji.
Rozwiązanie tego zadania wymagało kompleksowego uwzględnienia przepisów i interesów stron oraz sporządzenia aktu precyzyjnie i zgodnie z prawem. Przygotowując się do tego typu zadań, warto korzystać np. z testów prawniczych. Ułatwią Ci przyswajanie wiedzy i systematyczną naukę.
Pytanie/zadanie nr 2 – odmowa o sporządzenie umowy o podział majątku wspólnego/dział spadku/ustanowienie służebności
Czy notariusz ma prawo odmówić sporządzenia umowy o podział majątku wspólnego, dział spadku oraz ustanowienia służebności osobistej na warunkach przedstawionych przez strony, jeśli zgłoszone warunki są nierozłączne i nie dopuszczają modyfikacji? W tym zadaniu zdający musieli uzasadnić decyzję dotyczącą odmowy dokonania czynności lub dopuszczalności jej przeprowadzenia, z uwzględnieniem przepisów prawa i przedstawionych dokumentów. Na co powinni zwrócić uwagę?
- Spójność i zgodność zgłoszonych warunków z przepisami prawa, w szczególności w odniesieniu do podziału majątku i działu spadku.
- Ocena prawidłowości dokumentów i ich zgodności z wymogami ustawowymi.
- Możliwość ustanowienia służebności osobistej na nieruchomości będącej współwłasnością dwóch spadkobierców.
- Zbadanie, czy brak zgody na modyfikację warunków wpływa na dopuszczalność przeprowadzenia czynności.
- Obowiązek notariusza do odmowy, jeśli warunki nie spełniają wymogów prawnych lub naruszają interesy stron.
Wyjaśnienie dotyczące rozwiązania zadania nr 2
Notariusz powinien odmówić sporządzenia aktu notarialnego umowy o podział majątku i dział spadku oraz ustanowienie służebności osobistej, ponieważ proponowana czynność jest sprzeczna z obowiązującymi przepisami prawa. W ramach uzasadnienia zdający powinien się powołać na:
- skład majątku wspólnego i spadkowego – nieruchomość w Tokarni nie wchodzi do majątku wspólnego, ponieważ została nabyta w drodze zasiedzenia po ustaniu wspólności ustawowej małżeńskiej. Nie może więc być przedmiotem podziału majątku wspólnego. Środki pieniężne na rachunku zostały wypłacone na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, co wyklucza ich zaliczenie do spadku. Nieruchomość w Sopocie wchodzi do masy spadkowej i może być przedmiotem częściowego działu spadku (tylko w zakresie tej nieruchomości);
- niedopuszczalność jednoczesnego podziału majątku wspólnego i działu spadku – wspólne rozstrzyganie tych kwestii w jednej czynności jest sprzeczne z przepisami oraz orzecznictwem Sądu Najwyższego;
- ograniczone prawo rzeczowe (służebność) – nie można ustanowić służebności osobistej na ułamkowej części nieruchomości ani na udziale we współwłasności, ponieważ prawo to może obciążać wyłącznie całą nieruchomość;
- reasumpcja – na podstawie art. 81 ustawy Prawo o notariacie, notariusz musi odmówić sporządzenia aktu notarialnego, ponieważ czynność jest sprzeczna z przepisami prawa. Łączne uregulowanie podziału majątku wspólnego, działu spadku i ustanowienia służebności w przedstawiony sposób nie jest dopuszczalne.
W trakcie rozwiązania kazusu bardzo przydatna jest znajomość prawa i umiejętność jego zastosowania w praktyce. Aplikacja do aktów prawnych pomoże Ci przyswoić wiedzę z najważniejszych dziedzin. Tym samym ułatwi owocne przygotowania.
Najtrudniejsze pytania na egzaminie notarialnym w 2024 roku skupiły się na dwóch obszarach: sporządzaniu projektów aktów notarialnych w złożonych sytuacjach oraz analizie podstaw odmowy dokonania czynności notarialnej. W obu przypadkach zdający musieli wykazać się dogłębną znajomością przepisów oraz zdolnością do ich praktycznego zastosowania.