Jak zdać egzamin radcowski za pierwszym razem? Poradnik

Jak wygląda egzamin radcowski?

Egzamin radcowski to nie tylko ostatni krok na ścieżce do wpisu na listę radców prawnych – to prawdziwy test prawniczej dojrzałości. Z jednej strony sprawdza wiedzę teoretyczną, z drugiej – umiejętność zastosowania przepisów w realnych sytuacjach, z jakimi spotyka się radca prawny w kancelarii. I choć wielu mówi, że to wyzwanie porównywalne do egzaminu adwokackiego, to struktura i wymagania są jasno określone. Poniżej dokładnie wyjaśniamy, jak wygląda egzamin radcowski, jakie są jego części, ile trwa i na jakich zasadach się go zalicza.

Struktura i przebieg egzaminu radcowskiego

Ile dni trwa egzamin radcowski?

Egzamin radcowski jest przeprowadzany raz w roku – zazwyczaj na przełomie marca i kwietnia. Trwa cztery dni, a każdy dzień poświęcony jest innej dziedzinie prawa. W 2025 roku egzamin odbył się w dniach 1–4 kwietnia, a każdego dnia rozpoczęcie miało miejsce o godzinie 10:00.

To czterodniowy maraton, który wymaga nie tylko doskonałego przygotowania do egzaminu radcowskiego, ale także dobrej organizacji, odporności psychicznej i znajomości materiałów źródłowych.

Jakie zadania pojawiają się w każdej części egzaminu?

Egzamin radcowski składa się z pięciu części pisemnych, rozłożonych na cztery dni. Zadania mają formę praktyczną i kazuistyczną – bazują na aktach lub stanach faktycznych i wymagają stworzenia pełnowartościowych dokumentów prawniczych. Oto szczegółowy rozkład:

• Dzień 1 – Prawo karne
  Sporządzenie aktu oskarżenia lub apelacji, a jeśli brak jest podstaw – opinia prawna.
• Dzień 2 – Prawo cywilne lub rodzinne
  Zadaniem jest przygotowanie pozwu, wniosku lub apelacji. Alternatywnie – opinia prawna.
• Dzień 3 – Prawo gospodarcze
  Najczęściej: sporządzenie umowy, pozwu, wniosku lub apelacji. Również możliwa opinia prawna.
• Dzień 4 – Prawo administracyjne + etyka i zasady wykonywania zawodu
  • Zadanie z administracji: skarga do WSA lub kasacja do NSA
  • Zadanie z etyki: opinia prawna na podstawie akt

Każda z tych części wymaga nie tylko wiedzy, ale również umiejętności konstruowania poprawnych formalnie dokumentów – co jest niezbędne w pracy radcy prawnego lub adwokata. Nie da się zdać egzaminu radcowskiego bez dobrej znajomości formy pism, argumentacji i logicznego myślenia.

Forma pisemna, czas trwania i typowe układy zadań

Egzamin radcowski ma wyłącznie formę pisemną. Zdający mogą rozwiązywać zadania odręcznie lub na własnym komputerze, jednak zdecydowana większość – ponad 99% – wybiera opcję komputerową. Warto się na nią przygotować również od strony technicznej: znajomość obsługi formatowania, numeracji stron czy tworzenia przypisów może pomóc zaoszczędzić cenny czas.

Czas trwania poszczególnych części egzaminu radcowskiego:

• Prawo karne, cywilne/rodzinne, gospodarcze – 360 minut (6 godzin)
• Prawo administracyjne + etyka – 480 minut (8 godzin)

Rejestracja każdego dnia trwa od godziny 9:00 do 9:45, a sam egzamin rozpoczyna się o 10:00.

Typowe układy zadań:

• Praca na realistycznych aktach sprawy lub dokładnie opisanych stanach faktycznych
• Konieczność przywoływania konkretnych przepisów (nie tylko ich cytowania)
• Możliwość korzystania z tekstów ustaw, komentarzy i orzecznictwa

To wszystko sprawia, że nauka do egzaminu radcowskiego nie może być wyłącznie teoretyczna. Niezbędne są również skuteczne techniki nauki do egzaminu radcowskiego, takie jak ćwiczenie kazusów, praca z orzecznictwem i pisanie projektów pism.

Warunki zaliczenia egzaminu radcowskiego

Ocenianie prac odbywa się według klasycznej, pięciostopniowej skali:

• Celująca (6)
• Bardzo dobra (5)
• Dobra (4)
• Dostateczna (3)
• Niedostateczna (2) – ocena negatywna

Aby zdać egzamin radcowski, kandydat musi uzyskać ocenę pozytywną (co najmniej 3) z każdej części egzaminu. Nie ma możliwości kompensowania – nawet jedna ocena niedostateczna oznacza negatywny wynik egzaminu jako całości.

W 2025 roku do egzaminu przystąpiło 2056 osób, z czego 1711 uzyskało wynik pozytywny – to zdawalność na poziomie 83,2%. Najlepiej poradzili sobie aplikanci po ukończeniu aplikacji radcowskiej – ich zdawalność wyniosła aż 89,5%. Słabiej wypadły osoby zdające egzamin radcowski bez odbycia aplikacji, np. po ukończeniu aplikacji legislacyjnej, pracy w instytucjach publicznych czy zatrudnieniu w sądzie najwyższym lub europejskich organach sądowych.

Najtrudniejsze okazały się części z prawa cywilnego i gospodarczego – w 2025 roku wystawiono tam odpowiednio 151 i 149 ocen niedostatecznych. Dla porównania, zasady wykonywania zawodu i etyka sprawiły najmniej trudności – tylko 12 ocen niedostatecznych.

Co trzeba umieć na egzamin radcowski?

Aby zdać egzamin radcowski, nie wystarczy znać przepisy – trzeba umieć je rozumieć, interpretować i stosować w praktyce. Kandydaci, którzy podchodzą do tego egzaminu, mierzą się z zadaniami wymagającymi realnych kompetencji – takich samych, jakie są potrzebne w codziennej pracy radcy prawnego lub adwokata w kancelarii. To nie jest test z teorii – to sprawdzian gotowości do samodzielnego wykonywania zawodu.

Kluczowe dziedziny prawa – podstawa każdej części egzaminu radcowskiego

Egzamin radcowski obejmuje rozwiązanie zadań z pięciu głównych dziedzin prawa. Każda z nich odpowiada jednemu dniowi lub części dnia egzaminacyjnego. Kandydat musi wykazać się nie tylko znajomością przepisów, ale też umiejętnością praktycznego ich zastosowania.

1. Prawo karne

• Znajomość kodeksu karnego i kodeksu postępowania karnego
• Umiejętność sporządzenia aktu oskarżenia lub apelacji
• W przypadku braku podstaw do wniesienia środka – przygotowanie opinii prawnej

2. Prawo cywilne i rodzinne

• Szeroka znajomość przepisów dotyczących umów, zobowiązań, spadków, roszczeń, prawa rzeczowego
• Elementy prawa rodzinnego i opiekuńczego – alimenty, opieka, rozwody
• Umiejętność sporządzenia pozwu, wniosku, apelacji
• Wariant alternatywny: opinia prawna

3. Prawo gospodarcze

• Prawo spółek, w tym znajomość konstrukcji spółek komandytowych i komandytowo-akcyjnych
• Tworzenie umów handlowych, pism procesowych, apelacji
• Elementy prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego

4. Prawo administracyjne

• Praca z kodeksem postępowania administracyjnego, prawem podatkowym, zamówieniami publicznymi
• Sporządzenie skargi do WSA lub skargi kasacyjnej do NSA

5. Zasady wykonywania zawodu i etyka

• Znajomość ustawy o radcach prawnych, Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i regulaminów zawodowych
• Tematyka tajemnicy zawodowej, lojalności wobec klienta, konfliktu interesów

Umiejętności praktyczne, które decydują o wyniku

Pomyślne przygotowanie do egzaminu radcowskiego to nie tylko nauka przepisów, ale też trening konkretnych kompetencji, które są niezbędne w każdej części egzaminu.

Sporządzanie dokumentów prawnych
Egzamin wymaga samodzielnego przygotowania:

• Aktu oskarżenia, pozwu, apelacji, skargi
• Umów cywilnoprawnych i handlowych
• Opinii prawnych – szczególnie wtedy, gdy nie ma podstaw do dalszego działania

Analiza kazusów i interpretacja przepisów
Kandydat musi wykazać się:

• Analitycznym myśleniem – rozkładanie sprawy na elementy
• Umiejętnością znalezienia właściwej podstawy prawnej
• Znajomością orzecznictwa – szczególnie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
• Argumentacją prawną, która przekona egzaminatora

Znajomość procedur i wymogów formalnych
Egzaminatorzy oceniają:

• Poprawność pism procesowych (forma, termin, właściwość sądu)
• Zachowanie terminów prawnych – zawitych i prekluzyjnych
• Umiejętność wyliczania opłat sądowych i ich stosowania w treści pism

Specyfika egzaminu a realia zawodu

To, co wyróżnia egzamin radcowski, to jego praktyczny wymiar. W odróżnieniu od testowych egzaminów akademickich, tutaj liczy się umiejętność pracy z aktami sprawy, rozpoznawania interesu klienta, podejmowania decyzji w oparciu o zmieniające się stany faktyczne.

Dlatego właśnie nauka do egzaminu radcowskiego musi łączyć teorię z praktyką. Warto nie tylko czytać kodeksy i komentarze, ale też ćwiczyć pisanie pism, rozwiązywanie kazusów i symulacje pracy w kancelarii.

Materiały, z których można korzystać na egzaminie

Podczas egzaminu radcowskiego można legalnie korzystać z:

• Tekstów aktów prawnych – ustawy, kodeksy, rozporządzenia
• Komentarzy prawniczych – zgodnych z listą dozwoloną przez komisję
• Orzecznictwa sądowego – w tym dostępnego w bazach typu LEX
• Systemów elektronicznych – jeśli izba radców prawnych umożliwia ich użycie

To oznacza, że egzamin nie polega na „nauce na pamięć”. Chodzi o to, żeby wiedzieć gdzie szukać, jak interpretować i jak stosować prawo, a nie o recytowanie przepisów z głowy.

Co naprawdę trzeba umieć, żeby zdać egzamin radcowski?

Egzamin to nie tylko test wiedzy – to test gotowości do wykonywania zawodu. Dlatego w oczach egzaminatorów liczy się:

• Czy potrafisz zareagować na konkretny problem prawny?
• Czy znasz strukturę pisma i potrafisz je logicznie ułożyć?
• Czy jesteś w stanie rozpoznać właściwą podstawę prawną i obronić swoje stanowisko?

Jeśli więc chcesz naprawdę przygotować się do egzaminu radcowskiego, postaw nie tylko na książki, ale też na praktykę. Trenuj pisanie, analizuj kazusy, ćwicz zarządzanie czasem i ucz się pracy z materiałami. To właśnie skuteczne techniki nauki do egzaminu radcowskiego – nie sztuczne wkuwanie, ale symulowanie realnej pracy prawnika.

Czy egzamin radcowski jest trudny?

Egzamin radcowski od lat budzi respekt – i to nie bez powodu. Dla wielu kandydatów to największe wyzwanie na drodze do wykonywania zawodu radcy prawnego. Ale czy rzeczywiście jest aż tak trudny, jak się powszechnie uważa? A może to tylko mit podtrzymywany przez stres i oczekiwania środowiska prawniczego? Odpowiedź – jak to w prawie – brzmi: to zależy. Poniżej przyglądamy się zarówno twardym danym, jak i subiektywnym opiniom samych zdających.

Obiektywna trudność vs subiektywne odczucia kandydatów

Na pierwszy rzut oka statystyki zdawalności wyglądają całkiem przyzwoicie. W 2025 roku 83,2% kandydatów zdało egzamin radcowski. Podobne wyniki osiągnięto w latach 2024 i 2023, co może sugerować umiarkowany poziom trudności. Ale liczby nie mówią całej prawdy.

Duże znaczenie ma forma przygotowania do egzaminu radcowskiego. Aplikanci po zakończonej aplikacji radcowskiej radzą sobie znacznie lepiej niż osoby zdające na podstawie doświadczenia zawodowego (np. po zatrudnieniu w urzędach organów władzy publicznej, pracy w kancelarii czy ukończeniu aplikacji legislacyjnej). Jak to wygląda w praktyce?

Różnica prawie 30 punktów procentowych jasno pokazuje, że samo doświadczenie zawodowe – nawet kilkuletnie – nie zawsze wystarczy, by zdać egzamin radcowski za pierwszym razem.

Jak oceniają egzamin osoby po aplikacji?

Absolwenci aplikacji, zwłaszcza z dużych ośrodków jak izba radców prawnych w Warszawie, najczęściej mówią o egzaminie w tonie: „trudny, ale przewidywalny”. To efekt regularnego szkolenia, egzaminów próbnych i pracy z kazusami przez 3 lata aplikacji.

Zdający po aplikacji:

• Czują się przygotowani – znają format zadań i kryteria oceniania
• Nie dają się zaskoczyć – potrafią rozpoznać, czego wymaga każde zadanie
• Stresują się mniej – bo egzamin to dla nich kolejny etap dobrze zaplanowanego procesu

Jak podkreśla jeden z członków komisji egzaminacyjnej:

„Egzamin w tym roku był standardowy. Kazusy nie zaskoczyły, błędów nie było, a aplikanci byli dobrze przygotowani”.

Wnioski? Dobra organizacja nauki do egzaminu radcowskiego, znajomość procedur i systematyczne ćwiczenie to klucz – i właśnie to zapewnia aplikacja.

Największe wyzwania wskazywane przez zdających

1. Najtrudniejsze dziedziny prawa

Choć egzamin obejmuje pięć części, nie wszystkie sprawiają taki sam poziom trudności. Najwięcej ocen niedostatecznych w 2025 roku odnotowano w:

• Prawie cywilnym – 151 ocen niedostatecznych
• Prawie gospodarczym – 149 ocen niedostatecznych
• Prawie karnym – 99 ocen niedostatecznych

Dla porównania:

• Z zasad etyki – tylko 12 ocen niedostatecznych
• Z prawa administracyjnego – 60 ocen niedostatecznych

Wniosek? Nawet bardzo dobra znajomość etyki nie wystarczy, jeśli kandydat nie opanuje praktycznych aspektów prawa cywilnego i gospodarczego.

2. Wyczerpujący czterodniowy maraton

Egzamin to nie tylko test wiedzy. To też sprawdzian odporności psychicznej i fizycznej. Każdy dzień zaczyna się o 10:00 i trwa nawet do 8 godzin. Uczestnicy podkreślają, że:

• Siedzenie po kilka godzin w jednej pozycji wyczerpuje fizycznie
• Ograniczony dostęp do jedzenia i napojów wpływa na koncentrację
• Narastające zmęczenie z dnia na dzień obniża efektywność

Jak relacjonuje jedna z absolwentek:

„Egzamin radcowski to fizyczny maraton – cztery dni bez odpoczynku, w pełnym skupieniu, pod presją. To największe wyzwanie mojego życia zawodowego”.

3. Stres i presja oczekiwań

Choć większość kandydatów wie, jak przygotować się do egzaminu radcowskiego, nie każdy radzi sobie ze stresem. Szczególnie pierwszy dzień budzi emocje – nieznane środowisko, egzaminatorzy, format pisania. Potem stres zwykle ustępuje miejsca rutynie, ale presja rośnie – zwłaszcza u tych, którzy nie są pewni swojego wyniku z wcześniejszych dni.

Najtrudniejsze momenty:

• Początek egzaminu – formalności, logistyka, wejście na salę
• Końcówka każdego dnia – pośpiech, by zdążyć oddać pracę
• Drukowanie i podpisywanie – moment „bez odwrotu”

4. Czas vs złożoność kazusów

Kolejnym powtarzającym się problemem jest niedobór czasu w stosunku do liczby zagadnień. Kandydaci często wskazują, że kazusy – zwłaszcza z prawa cywilnego i gospodarczego – zawierają wiele wątków i pułapek logicznych, które trudno ogarnąć w ciągu 6 godzin. Nawet dobra znajomość przepisów nie pomaga, gdy pojawia się blokada stresowa albo wątpliwości proceduralne.

5. Wymogi formalne i precyzja

Egzaminatorzy zwracają szczególną uwagę na:

• Poprawność językową i strukturę pism
• Zastosowanie odpowiednich przepisów prawa
• Prawidłową kwalifikację stanu faktycznego
• Umiejętność przedstawienia przekonującej argumentacji

Tu nie ma miejsca na improwizację. Popełnienie błędu proceduralnego – np. wskazanie niewłaściwego sądu albo brak podpisu w projekcie pisma – może przesądzić o negatywnym wyniku z egzaminu.

Wnioski

Czy egzamin radcowski jest trudny? Tak – ale nie niemożliwy do zdania. Kandydaci, którzy uczciwie przepracowali okres aplikacji, dobrze znają strukturę egzaminu, ćwiczyli kazusy i opanowali skuteczne techniki nauki do egzaminu radcowskiego, zwykle nie mają problemu z osiągnięciem pozytywnego wyniku.

Najwięcej trudności mają osoby zdające bez aplikacji, mimo że często mają za sobą doświadczenie zawodowe – np. w urzędach, kancelariach, a nawet w europejskich trybunałach.

Kluczowe czynniki sukcesu:

• Systematyczna nauka – a nie „ostatni zryw”
• Praktyczne ćwiczenia z kazusów
• Trening odporności psychicznej i koncentracji
• Znajomość formalnych wymogów pism

Dlatego, jeśli chcesz zdać egzamin radcowski, warto zacząć przygotowania z wyprzedzeniem i potraktować ten egzamin jak… pierwszy tydzień w pracy zawodowej. Bo właśnie o to chodzi – by udowodnić, że jesteś gotowy na wejście do zawodu radcy prawnego.

Czy egzamin radcowski jest trudniejszy od adwokackiego?

To pytanie zadaje sobie wielu studentów prawa oraz osoby rozważające złożenie wniosku o dopuszczenie do egzaminu zawodowego. Egzamin radcowski i egzamin adwokacki to dwa najważniejsze testy kompetencji prawniczych w Polsce, a ich wynik decyduje o tym, czy kandydat zostanie wpisany na listę radców prawnych lub adwokatów. Mimo że na pierwszy rzut oka obie ścieżki wydają się niemal identyczne, w praktyce różnią się niuansami, które wpływają na percepcję ich trudności.

Egzamin radcowski vs egzamin adwokacki – podobieństwa i różnice

1. Strukturalne podobieństwa egzaminów

Zarówno egzamin radcowski, jak i adwokacki:

• trwają cztery dni (np. od 1 do 4 kwietnia 2025 r.),
• składają się z pięciu części pisemnych,
• obejmują jednakowe dziedziny prawa: cywilne, karne, gospodarcze, administracyjne oraz zasady etyki i wykonywania zawodu.

W każdej części egzaminu radcowskiego i adwokackiego kandydaci mają do rozwiązania zadanie w formie kazusu. Czas trwania poszczególnych części to:

• 6 godzin dla prawa cywilnego, karnego i gospodarczego,
• 4 godziny dla prawa administracyjnego,
• 4 godziny dla etyki (łącznie 8 godzin ostatniego dnia egzaminu).

Zadania są podobne strukturalnie – np. sporządzenie apelacji w sprawie karnej lub umowy w zadaniu z prawa gospodarczego – ale przygotowują je inne zespoły egzaminacyjne, powoływane oddzielnie przez:

• Krajową Radę Radców Prawnych i Ministra Sprawiedliwości (dla egzaminu radcowskiego),
• Naczelną Radę Adwokacką i Ministra Sprawiedliwości (dla egzaminu adwokackiego).

2. Kluczowe różnice – zespoły egzaminacyjne i profil aplikacji

Choć forma egzaminu wygląda niemal identycznie, istotne różnice leżą w:

• składzie zespołów przygotowujących zadania – inne środowiska prawnicze mogą kłaść nacisk na różne aspekty praktyczne;
• profilu aplikacji – aplikacja radcowska silniej skupia się na prawie gospodarczym i doradztwie prawnym, natomiast adwokacka akcentuje praktykę sądową, w tym sprawy karne.

To przekłada się na doświadczenia kandydatów i może wpływać na to, jak wygląda egzamin w konkretnym roku – nawet przy teoretycznie jednakowych ramach.

Który egzamin uznaje się za bardziej wymagający?

1. Porównanie zdawalności – dane z 2025 roku

• Egzamin radcowski: 83,2% (1711 z 2056 zdających)
• Egzamin adwokacki: 82,3% (1264 z 1535 zdających)

Różnica jest niewielka, ale daje symboliczną przewagę radcom prawnym. Co ciekawe, wśród aplikantów po aplikacji rozkład wygląda następująco:

• Radcowie po aplikacji radcowskiej: 89,5% zdawalności
• Adwokaci po aplikacji adwokackiej: 87,4% zdawalności

Z kolei wśród osób zdających bez odbycia aplikacji:

• Radcowie bez aplikacji: 58,2%
• Adwokaci bez aplikacji: 62,8%

Wynika z tego, że osoby przygotowujące się samodzielnie lepiej wypadają na egzaminie adwokackim, natomiast aplikanci radcowscy notują lepsze rezultaty niż ich koledzy z izby adwokackiej.

2. Trudność poszczególnych dziedzin – analiza ocen niedostatecznych (2025)

Wnioski?

• Dla radców prawnych najtrudniejsze okazują się prawo cywilne i gospodarcze.
• Dla adwokatów największe wyzwania to również cywilne, ale znacznie łatwiej radzą sobie z gospodarką i prawem karnym.
• Różnice te mogą wynikać z profilu szkolenia w aplikacji.

Subiektywne opinie zdających i środowiska prawniczego

Choć liczby są ważne, nie można pominąć tego, co mówią sami kandydaci.

• Radcowie często podkreślają, że egzamin radcowski jest „standardowy”, dobrze przewidywalny, a aplikacja radcowska solidnie ich przygotowuje.
• Adwokaci czasem wskazują na większą nieprzewidywalność zadań oraz wyższy poziom stresu, zwłaszcza w części karnej.

Z kolei przedstawiciele izb – jak Komisja ds. Aplikacji Rady OIRP w Warszawie – zaznaczają, że choć struktura egzaminów jest identyczna, „egzaminy są różne, bo zadania przygotowują różne zespoły”.

Wnioski – który egzamin jest trudniejszy?

Patrząc na dane, struktury i doświadczenia:

• Ogólny poziom trudności obu egzaminów jest bardzo zbliżony – różnice są na poziomie 1–2 punktów procentowych.
• Aplikanci radcowscy osiągają wyższe zdawalności, co może świadczyć o efektywniejszym szkoleniu w ramach aplikacji radcowskiej.
• Adwokaci bez aplikacji radzą sobie lepiej – możliwe, że egzamin adwokacki jest lepiej „opracowany” w kursach i materiałach samodzielnych.
• Zadania z prawa gospodarczego częściej sprawiają trudność radcom, co może wynikać z większego nacisku na ten obszar w ich egzaminie.

Jak skutecznie przygotować się do egzaminu radcowskiego?

Przygotowanie do egzaminu radcowskiego to proces długotrwały, wymagający zarówno solidnej wiedzy teoretycznej, jak i praktycznych umiejętności konstruowania pism procesowych. Niezależnie od tego, czy jesteś aplikantem po ukończeniu aplikacji radcowskiej, czy podchodzisz do egzaminu radcowskiego bez odbycia aplikacji – strategia nauki musi być przemyślana, dostosowana do Twoich możliwości czasowych i oparta na sprawdzonych metodach.

Od czego zacząć przygotowanie do egzaminu radcowskiego?

Analiza zakresu materiału i wymagań komisji

Egzamin radcowski przeprowadzany przez komisje egzaminacyjne pod auspicjami ministra sprawiedliwości to przede wszystkim sprawdzian praktycznych umiejętności. Składa się z pięciu części obejmujących: prawo karne, cywilne/rodzinne, gospodarcze, administracyjne oraz etykę zawodu radcy prawnego. Kandydat musi sporządzić m.in. akt oskarżenia, pozew, apelację, umowę, skargę do WSA lub opinię prawną – zgodnie z zakresem zadania.

Komisja egzaminacyjna ocenia nie tylko poprawność formalną pisma i umiejętność zastosowania właściwych przepisów prawa, ale też sposób argumentacji, dobór rozstrzygnięcia i uwzględnienie interesu klienta. W zadaniu z etyki ważna jest także umiejętność analizy z perspektywy interesu publicznego – zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o radcach prawnych.

Wniosek? Samo „znanie przepisów” nie wystarczy – liczy się umiejętność praktycznego ich zastosowania, tak jak w codziennej pracy radcy prawnego lub adwokata.

Wyznaczenie celów nauki i ocena własnego poziomu

Zanim zaczniesz naukę, uczciwie oceń swój poziom wiedzy i umiejętności. Inaczej do egzaminu powinien przygotowywać się aplikant po trzech latach zajęć praktycznych w izbie radców prawnych, a inaczej osoba podchodząca na podstawie art. 25 ust. 2 ustawy o radcach prawnych – czyli bez odbycia aplikacji, ale z doświadczeniem w świadczeniu pomocy prawnej.

Statystyki pokazują, że:

• osoby po aplikacji (np. z izby radców prawnych w Warszawie) mają zdawalność ok. 89,5%,
• kandydaci bez aplikacji – 58,2% (dane za 2025 r.).

Dlatego nie ma jednego uniwersalnego planu – wyznacz cele SMART: Specyficzne, Mierzalne, Osiągalne, Relewantne i Czasowe. Np.: „przerobić 30 kazusów z prawa cywilnego w ciągu 3 tygodni” zamiast „nauczyć się cywila”.

Czy warto rozwiązywać egzaminy z poprzednich lat?

Tak – to jedna z najbardziej skutecznych technik nauki do egzaminu radcowskiego. Praca na autentycznych zadaniach z lat 2020–2024 (zarówno radcowskich, jak i adwokackich!) pozwala:

• poznać format egzaminu i poziom trudności,
• zidentyfikować powtarzające się motywy i schematy,
• przećwiczyć konstrukcję pism procesowych.

Każdy rocznik to ok. 26 godzin pracy (5 części × średnio 5–6 godzin na każdą). Zrobienie kompletu zadań z ostatnich 5 lat daje łącznie około 250–260 godzin nauki praktycznej. Zadania i opisy są dostępne w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Sprawiedliwości.

Harmonogram nauki na egzamin radcowski

Ile czasu potrzeba na przygotowanie do egzaminu radcowskiego?

To zależy od ścieżki, jaką przeszedłeś:

• Po aplikacji: 1–3 miesiące intensywnej nauki wystarczą, zwłaszcza jeśli wcześniej systematycznie pracowałeś.
• Bez aplikacji: 6–9 miesięcy nauki – najlepiej z harmonogramem i codziennym rytmem.

Rekomendacje:

• 2–4 godziny dziennie przez ostatnie 3–4 miesiące,
• minimum 3–4 godziny dziennie w trybie intensywnym (ostatni miesiąc),
• 6–8 godzin dziennie w trybie pełnego zanurzenia (ostatnie 2 tygodnie).

Etapy nauki: intensywny – powtórkowy – utrwalający

Etap 1: Intensywny (50–60% czasu)
Cel: zbudowanie fundamentów. Czytasz komentarze, uczysz się konstrukcji pism, analizujesz pierwsze kazusy. Przykład podziału:

• Poniedziałek–wtorek: prawo karne
• Środa–czwartek: prawo cywilne
• Piątek: gospodarcze
• Sobota: administracyjne
• Niedziela: etyka + odpoczynek

Etap 2: Powtórkowy (25–30%)
Cel: powtarzanie, eliminacja luk, ćwiczenie rozwiązywania zadań pod presją czasu. To czas na testy próbne, pisanie opinii prawnych, apelacji, skarg.

Etap 3: Utrwalający (15–20%)
Cel: przypomnienie najważniejszych punktów, mentalne przygotowanie do egzaminu. Lekka nauka, przegląd notatek, wypoczynek, testy końcowe.

Jak zaplanować naukę? Przykładowy plan nauki do egzaminu radcowskiego

Przygotowanie do egzaminu radcowskiego to maraton, nie sprint. Dlatego:

Plan na 75 dni:

• 56 dni nauki merytorycznej – każdy tydzień poświęcony innej dziedzinie.
• 19 dni powtórek – testy, symulacje, przypomnienia.

Plan alternatywny – 6 miesięcy (dla kandydatów bez aplikacji):

• Miesiąc 1: prawo karne i cywilne
• Miesiąc 2: cywilne i rodzinne
• Miesiąc 3: gospodarcze i administracyjne
• Miesiąc 4: etyka, pierwsze pisma
• Miesiąc 5: kazusy z każdej części
• Miesiąc 6: intensywne powtórki, testy, odpoczynek

Zasady skutecznego planowania:

• Uwzględnij obowiązki zawodowe (np. w kancelarii).
• Zaplanuj dni wolne i marginesy bezpieczeństwa.
• Połącz naukę teoretyczną z praktyczną.
• Wprowadzaj cykliczne powtórki od początku.

Jak efektywnie powtarzać materiał?

Skuteczne powtarzanie to nie mechaniczne czytanie. Wybierz metody, które angażują mózg:

• Spaced Repetition – powtórki rozłożone w czasie (1 dzień – 3 dni – tydzień – miesiąc).
• Aktywna rekonstrukcja – odtwórz z pamięci, dopiero potem sprawdź notatki.
• Mapy myśli – stwórz schematy tematyczne np. „etapy postępowania karnego”.
• Fiszki – przepisy na jednej stronie, zastosowanie na drugiej. Idealne do przeglądania w drodze.
• Rytualizacja nauki – stałe godziny, te same narzędzia, małe codzienne porcje.
• Testy i samosprawdzenie – śledź postęp, np. przez arkusze kalkulacyjne, aplikacje.

Eksperci radzą: ostatni tydzień przed egzaminem to czas na regenerację, a nie doganianie zaległości. Przypomnij sobie zasady etyki, kluczowe przepisy – i… zaufaj własnemu przygotowaniu.

Skuteczna nauka do egzaminu radcowskiego – materiały i metody, które działają

Narzędzia wspierające organizację nauki

Aplikacje, kalendarze, plannery

Chcesz dobrze zdać egzamin radcowski? Zorganizuj naukę z głową. Na tym etapie nie wystarczy tylko przerabianie komentarzy i orzecznictwa – równie ważna jest dobra strategia i kontrola postępów. Tu z pomocą przychodzą nowoczesne narzędzia edukacyjne.

1. Aplikacje edukacyjne – nauka z poziomu smartfona lub komputera

Na szczycie listy polecanych rozwiązań są:

• Testy Prawnicze – aplikacja z bazą ponad 15 000 pytań, która pozwala nie tylko na naukę testową, ale też na analizę błędów i śledzenie wyników. Tryb „egzamin” pozwala na symulację warunków realnego sprawdzianu.
• Akty Prawne 2025 – Aplikacja – to narzędzie to cyfrowa biblioteka przepisów z funkcją wyszukiwania i zaznaczania. Idealna do powtórek z kodeksów i ustaw. Wersja przystępna cenowo, a funkcjonalność – nieoceniona.
• Akty Prawne 2025 – Segregator – fizyczna wersja aktów prawnych, którą możesz zabrać na egzamin. To komplet uporządkowanych przepisów zgodnych z wykazem Ministerstwa Sprawiedliwości. Świetnie sprawdza się także podczas nauki offline.

2. Plannery i tradycyjne organizery

• Planer Aplikanta i Planer C.H. Beck to propozycje dla tych, którzy wolą papier. Gotowe harmonogramy 85- lub 74-dniowe pozwalają rozplanować naukę krok po kroku, z naciskiem na powtórki i rozwiązywanie kazusów.
• Planer Studenta Prawa 2025/26 – zaprojektowany dla osób łączących naukę z pracą, aplikacją lub studiami niestacjonarnymi.

3. Aplikacje do zarządzania czasem

Kalendarze Google, Notion, Todoist – każda z tych platform pozwoli Ci:

• rozbić naukę na mniejsze cele,
• ustawić przypomnienia o powtórkach,
• zsynchronizować plan z innymi narzędziami (np. aplikacjami do testów),
• śledzić progres w czasie rzeczywistym.

Czy warto robić próbne egzaminy?

Nie tylko warto – to obowiązkowy element strategii dla każdego, kto poważnie myśli o tym, jak zdać egzamin radcowski bez poprawki.

Próbne egzaminy organizowane przez KIRP, jak choćby te na platformie e-KIRP, to jedyna szansa, by poczuć „presję egzaminacyjną” bez realnych konsekwencji. W 2025 r. wzięło w nich udział blisko 1000 aplikantów, a wielu z nich podkreślało, że udział w symulacji był momentem przełomowym w przygotowaniach.

Dlaczego warto?

• Poznasz strukturę zadań egzaminacyjnych.
• Otrzymasz indywidualny feedback od ekspertów z izb radców prawnych.
• Nauczysz się zarządzać stresem i czasem.
• Zidentyfikujesz słabe punkty w swojej wiedzy.

Dodatkowo warto regularnie rozwiązywać zadania egzaminacyjne z lat 2020–2024 (radcowskie i adwokackie). To baza, na której komisje często opierają formuły nowych kazusów. Zdawalność wśród uczestników próbnych egzaminów, jak pokazują statystyki, jest nawet o 15–20% wyższa.

Na co uważać na egzaminie radcowskim?

Egzamin radcowski to jeden z najważniejszych momentów w karierze prawniczej – zarówno dla aplikantów, jak i dla kandydatów zdających egzamin radcowski bez odbycia aplikacji. Choć wskaźnik zdawalności w ostatnich latach utrzymuje się na relatywnie wysokim poziomie (ok. 83%), nadal wiele osób nie osiąga pozytywnego wyniku z egzaminu. Dlaczego? Klucz leży w szczegółach – a konkretnie w błędach, które regularnie powtarzają się u kandydatów.

Najczęstsze błędy kandydatów

1. Nieumiejętność analizy przepisów prawa

Najczęściej popełniany błąd? Z pozoru banalny – zdający mają przed sobą akty prawne, ale… nie potrafią ich dobrze czytać. Zdarza się, że przegapiają kluczowe paragrafy (np. §2 w art. 190 k.k.), mylą tryby ścigania (wniosek vs. oskarżenie prywatne) czy nie dostrzegają przedawnienia karalności – nawet jeśli nie zauważyli go wcześniej ani sąd, ani prokurator.

To pokazuje, że nauka do egzaminu radcowskiego nie może polegać wyłącznie na „wkuwaniu” przepisów. Potrzebne są skuteczne techniki nauki do egzaminu radcowskiego oparte na analizie przypadków, rozumieniu kontekstu i wyciąganiu wniosków procesowych.

2. Błędy w konstruowaniu pism procesowych

Opinia prawna to nie esej akademicki ani instrukcja obsługi – a wielu zdających właśnie tak ją pisze. Częste błędy to:

• kierowanie opinii do niewłaściwego adresata (np. do samorządu, zamiast do klienta),
• zbyt techniczny język, niezrozumiały dla odbiorcy,
• naruszenie zasad poufności,
• brak rozpoznania konfliktu interesów.

To samo dotyczy apelacji. Błędy formalne – jak niewłaściwe oznaczenie sądu, błędna wartość przedmiotu zaskarżenia (np. doliczenie odsetek), a nawet… brak podpisu – mogą skutkować odrzuceniem pisma lub koniecznością jego uzupełnienia.

3. Braki w logice prawniczej

Samo powołanie się na art. 233 KPC nie wystarczy. Zdający często konstruują zarzuty w oderwaniu od faktów i nie łączą ich logicznie z wnioskami. A przecież każdy zarzut powinien prowadzić do konkretnej konkluzji, która służy interesowi klienta. W przeciwnym razie pismo – nawet formalnie poprawne – może działać przeciwko reprezentowanej stronie.

Przykład? W jednej ze spraw egzaminacyjnych błędem było wniesienie apelacji, ponieważ prowadziło to do uchylenia wyroku i… orzeczenia surowszej kary wobec klienta. Zdający nie przeanalizował skutków procesowych swojego działania.

Typowe przyczyny niezaliczeń

1. Najtrudniejsze dziedziny prawa

Statystyki z egzaminu radcowskiego 2025 pokazują jasno, które części egzaminu sprawiają najwięcej trudności:

• Prawo cywilne – 151 ocen niedostatecznych (32%)
• Prawo gospodarcze – 149 ocen niedostatecznych (32%)
• Prawo karne – 99 ocen niedostatecznych (21%)

Zdecydowanie najmniej problemów sprawiały:

• Zasady etyki radcy prawnego – tylko 12 ocen negatywnych (2,5%)
• Prawo administracyjne – 60 ocen niedostatecznych (13%)

2. Różnice między kandydatami po aplikacji a tymi bez niej

W 2025 roku egzamin radcowski zdało:

• 89,5% aplikantów po aplikacji radcowskiej – dzięki doświadczeniu zdobytemu m.in. w kancelariach i podczas zajęć praktycznych w izbach radców prawnych.
• 58,2% kandydatów zdających egzamin radcowski bez odbycia aplikacji – wielu z nich miało za sobą wyższe studia prawnicze i doświadczenie zawodowe (np. świadczenie pomocy prawnej przez radcę prawnego lub praca w urzędach organów władzy publicznej), ale brakowało im praktyki w tworzeniu pism procesowych i opinii prawnych.

3. Zaskoczenia na egzaminie

Nieprzewidywalność to cecha egzaminu radcowskiego. W 2024 r. wielu zdających spodziewało się zadania w postaci napisania umowy – a musieli sporządzić pozew. Osoby przygotowane szablonowo nie poradziły sobie z tą zmianą formatu.

Przykłady błędów i ich skutki

• Prawo karne – brak dostrzeżenia przedawnienia skutkował napisaniem apelacji, która… pogorszyłaby sytuację klienta.
• Prawo cywilne – zbyt ogólne wnioski lub nieprawidłowe określenie wartości przedmiotu zaskarżenia prowadziły do odrzucenia apelacji.
• Prawo gospodarcze – wadliwe umowy (np. najmu) zawierały klauzule niezgodne z KC, błędne okresy wypowiedzenia, nieczytelne zapisy – wszystko to mogło skutkować oceną niedostateczną.
• Opinia prawna – pomylenie tytułu zawodowego lub brak zachowania poufności to nie tylko błąd merytoryczny, ale też etyczny.

Jak opanować stres przed egzaminem radcowskim?

Stres to naturalna reakcja organizmu na duże wyzwania – a egzamin radcowski bez wątpienia do takich należy. Od jego wyniku zależy przecież możliwość wpisu na listę radców prawnych, otwarcia kancelarii czy wykonywania zawodu w jednej z izb – np. Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie. Nic więc dziwnego, że kandydaci, którzy chcą zdać egzamin radcowski, odczuwają napięcie – szczególnie w ostatnich tygodniach przed egzaminem. Kluczem jest nie unikać stresu, ale nauczyć się go kontrolować i wykorzystywać jako siłę napędową.

Techniki radzenia sobie ze stresem przed egzaminem

Na początek – zrozumienie mechanizmu. Stres przed egzaminem radcowskim wynika najczęściej z trzech rzeczy: presji otoczenia (rodziny, środowiska prawniczego), strachu przed wynikiem oraz niepewności, czy opanowaliśmy cały materiał. To normalne. Teraz pytanie – jak to przełamać?

1. Zmień nastawienie.
Zamiast myśleć „muszę to zaliczyć, bo inaczej zawiodę wszystkich”, powiedz sobie: „to tylko test wiedzy, do którego dobrze się przygotowałem/am”. Działa? Działa.

2. Wprowadź afirmacje.
Codzienne powtarzanie prostych, pozytywnych stwierdzeń („Zdam ten egzamin”, „Jestem gotowy/a”, „Poradzę sobie”) pozwala oswoić lęk i wzmocnić pewność siebie – szczególnie w końcówce nauki do egzaminu radcowskiego.

3. Wizualizuj sukces.
Wyobraź sobie, jak spokojnie siadasz przy biurku, otwierasz zestaw egzaminacyjny i wiesz, co pisać. Taki trening mentalny działa jak „próba generalna” – zmniejsza ryzyko paniki.

Ćwiczenia oddechowe i mentalne

Ćwiczenia oddechowe to najprostszy, ale też jeden z najskuteczniejszych sposobów na natychmiastowe obniżenie poziomu stresu:

• Metoda 4-7-8: wdech przez nos przez 4 sekundy, zatrzymanie oddechu na 7 sekund, powolny wydech przez 8 sekund.
• Oddychanie przeponowe: połóż dłoń na brzuchu i skup się na tym, by poruszał się w rytmie oddechu – nie klatka piersiowa.
• Metoda „1-2-3…” – szybki sposób redukcji napięcia przed wejściem na salę egzaminacyjną.

Techniki relaksacyjne, takie jak progresywna relaksacja mięśni Jacobsona (napinanie i rozluźnianie kolejnych grup mięśni) czy krótka medytacja mindfulness (np. 10 minut koncentracji na oddechu) są szczególnie skuteczne w ostatnich dniach nauki.

Rola odpoczynku i snu w ostatnim tygodniu nauki

Nauka do egzaminu radcowskiego to maraton – nie sprint. I choć pokusa „ostatniej nocy na doczytanie KPC” może być silna, to niewyspanie jest najgorszym doradcą. Dlaczego?

• Sen konsoliduje wiedzę i wspiera pamięć długotrwałą.
• Niedobór snu prowadzi do problemów z koncentracją, wzrostu poziomu kortyzolu (hormonu stresu) i spadku efektywności poznawczej.

Zalecenia na ostatni tydzień:

• Kładź się spać i wstawaj o stałej porze.
• Śpij minimum 7–8 godzin dziennie.
• Unikaj kofeiny i ekranów 1–2 godziny przed snem.
• Ostatnie dwa dni przeznacz głównie na odpoczynek i przegląd materiałów, a nie naukę „na hurra”.

Dobrze wyspany kandydat to kandydat skoncentrowany, spokojniejszy i mniej podatny na panikę.

Jakie błędy wynikają z paniki w trakcie egzaminu?

Złe zarządzanie stresem podczas egzaminu radcowskiego może skutkować serią kosztownych błędów – zarówno poznawczych, jak i formalnych:

• Zablokowanie logicznego myślenia: kandydat zna odpowiedź, ale nie potrafi jej przełożyć na strukturę pisma.
• Mylenie instytucji: np. pomieszanie form ścigania w prawie karnym albo zastosowanie niewłaściwej podstawy prawnej.
• Brak zarządzania czasem: zbyt długie „zawieszenie się” na jednym zagadnieniu prowadzi do niedokończenia innych części egzaminu.
• Chaos w argumentacji: pisma pełne są luźnych wniosków i brakuje ich logicznego powiązania.

Jak się przed tym chronić?

• Stosuj technikę STOP. Gdy pojawia się panika – zatrzymaj się, weź głęboki wdech, skup się na jednej rzeczy.
• Powtarzaj sobie pozytywne komunikaty. To zatrzymuje spiralę negatywnych myśli.
• Przećwicz zarządzanie czasem podczas rozwiązywania kazusów w domu.
• Nie skupiaj się na tym, co już poszło źle. Czasu nie cofniesz – skup się na następnym zadaniu.

Praktyczne wskazówki na dzień egzaminu radcowskiego

Co zabrać na egzamin radcowski?

Egzamin zawodowy dla przyszłych radców prawnych rządzi się konkretnymi wymogami formalnymi. Niezależnie od tego, czy przystępujesz do egzaminu po odbyciu aplikacji radcowskiej, czy na podstawie innych kwalifikacji (np. ukończeniu wyższych studiów prawniczych i odbyciu odpowiedniej praktyki), musisz mieć przy sobie odpowiednie dokumenty i akcesoria.

Wymagane dokumenty:

• Dowód osobisty lub paszport – dokument musi być ważny i nieuszkodzony. Bez niego nie zostaniesz wpuszczony na salę egzaminacyjną.
• Zaświadczenie o dopuszczeniu do egzaminu – wydawane przez właściwą okręgową izbę radców prawnych po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku o dopuszczenie do egzaminu.
• Kod z koperty – niezbędny do uruchomienia aplikacji egzaminacyjnej AZEP.
• Dowód uiszczenia opłaty egzaminacyjnej – musi zawierać imię, nazwisko, datę egzaminu i jego nazwę.
• Dodatkowe dokumenty – dotyczy to osób, które zdają egzamin radcowski bez odbycia aplikacji (np. po ukończeniu aplikacji legislacyjnej, posiadaniu tytułu doktora nauk prawnych, czy odbyciu praktyki w Europejskim Trybunale Praw Człowieka).

Dozwolone pomoce naukowe:

Zgodnie z art. 364 ust. 12 ustawy o radcach prawnych, na egzaminie można korzystać wyłącznie z:

• tekstów aktów prawnych (kodeksy, ustawy, rozporządzenia),
• komentarzy prawniczych,
• orzecznictwa (np. wyroki Trybunału Konstytucyjnego, TSUE, ETPCz).

Zabronione są:

• dopiski, które wskazują inne przepisy,
• drukowanie lub wklejanie przepisów z innych ustaw,
• nanoszenie sygnatur orzeczeń przy konkretnych jednostkach redakcyjnych.

Akcesoria pomocnicze:

• Laptop – większość zdających korzysta z wersji komputerowej egzaminu. Laptop musi spełniać wymagania AZEP: Windows 10, min. 512 MB RAM, wolny port USB, konto administratora.
• Czarny długopis – nawet jeśli piszesz na komputerze, warto mieć przy sobie zapasowy długopis.
• Zakładki i zakreślacze – do zaznaczeń w materiałach prawniczych (zgodnych z regulaminem).
• Jedzenie i napoje – najlepiej lekkostrawne, np. orzechy, batony energetyczne, kanapki, woda.
• Leki i środki higieny – ból głowy lub stres to częste problemy, warto się przygotować.
• Wygodne ubranie – egzamin trwa wiele godzin, więc komfort ma znaczenie.

Czy można korzystać z aktów prawnych podczas egzaminu radcowskiego?

Tak – korzystanie z aktów prawnych jest nie tylko dozwolone, ale wręcz niezbędne, by zdać egzamin radcowski. Ustawodawca umożliwia wsparcie się konkretnymi kategoriami materiałów – ale trzeba ściśle przestrzegać zasad.

Zasady korzystania z kodeksów i materiałów:

Dozwolone są tylko trzy typy dokumentów:

• akty prawne (kodeksy, ustawy, rozporządzenia),
• komentarze,
• orzecznictwo.

Nie wolno używać:

• monografii, artykułów naukowych, opracowań dydaktycznych,
• materiałów, które łączą elementy dozwolone z niedozwolonymi.

Jakie akty prawne można mieć przy sobie?

Podstawowe zestawy:

• Prawo karne – Kodeks karny, k.p.k., k.w.
• Prawo cywilne – Kodeks cywilny, k.p.c., KRO.
• Prawo handlowe i gospodarcze – Kodeks spółek handlowych, prawo upadłościowe, ustawa o zamówieniach publicznych.
• Prawo administracyjne i podatkowe – K.p.a., Ordynacja podatkowa, ustawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
• Prawo zawodowe – ustawa o radcach prawnych, kodeks etyki radcy prawnego.

Warto zadbać o aktualność wersji (np. poprzez aplikację AKTY PRAWNE 2025 lub wersje papierowe SEGREGATOR AKTÓW PRAWNYCH), co jest szczególnie istotne przy zmieniających się regulacjach.

Co grozi za naruszenie reguł?

Każde naruszenie zasad korzystania z materiałów może skutkować natychmiastowym wykluczeniem z egzaminu i oceną niedostateczną z całego postępowania.

Przykładowe sytuacje, które mogą skutkować dyskwalifikacją:

• posiadanie niedozwolonych materiałów (np. podręczników, notatek),
• nanoszenie zakazanych modyfikacji w publikacjach,
• zakłócanie przebiegu egzaminu (np. próby porozumiewania się z innymi).

Komisja egzaminacyjna (działająca z upoważnienia rady okręgowej izby radców prawnych) ma prawo przerwać egzamin i odnotować zdarzenie w protokole.

Skutki:

• ocena niedostateczna z każdej części egzaminu radcowskiego,
• brak możliwości podejścia do egzaminu do kolejnego terminu (raz w roku),
• utrata roku nauki i przygotowań.

Czy można się odwołać? Tak, ale w praktyce komisje II stopnia bardzo rzadko zmieniają ocenę w przypadku oczywistego naruszenia regulaminu.

Egzamin radcowski w liczbach – fakty i statystyki

Jak pokazują dane z ostatnich lat, egzamin radcowski ma stabilny i przewidywalny poziom trudności – a przy odpowiedniej strategii i wsparciu systemu aplikacji radcowskiej, szanse na pozytywny wynik są bardzo wysokie. Sprawdźmy, jak to wygląda w liczbach.

Ile osób zdaje egzamin radcowski za pierwszym razem?

Statystyki zdawalności egzaminu radcowskiego w ostatnich latach

Dane z Ministerstwa Sprawiedliwości jasno pokazują, że egzamin radcowski nie jest mitem nie do przejścia. Wręcz przeciwnie – stabilna zdawalność na poziomie 82–83% od kilku lat potwierdza, że przy odpowiednim przygotowaniu do egzaminu radcowskiego można ten cel osiągnąć za pierwszym razem.

Zdawalność egzaminu radcowskiego w ostatnich latach:

Co to oznacza w praktyce? Jeśli uczciwie podejdziesz do nauki do egzaminu radcowskiego, wykorzystasz skuteczne techniki nauki i weźmiesz udział w aplikacji, masz naprawdę wysoką szansę zdać za pierwszym razem. Dane są jednoznaczne – to nie egzamin adwokacki z niską skutecznością, lecz dobrze skalibrowany sprawdzian wiedzy prawniczej.

Różnice między kandydatami: aplikanci vs osoby bez aplikacji

Wyniki jasno pokazują, że osoby, które ukończyły aplikację radcowską, zdają egzamin zdecydowanie częściej niż ci, którzy przystępują na podstawie alternatywnych przepisów (np. po pracy w kancelarii czy w urzędach organów władzy publicznej).

Zdawalność w zależności od ścieżki dostępu:

Różnica wynosząca 30 punktów procentowych nie pozostawia złudzeń. System aplikacji radcowskiej – obejmujący zajęcia, praktyki w kancelariach i ćwiczenia kazusowe – realnie zwiększa szanse na pozytywny wynik egzaminu. Potwierdza to skuteczność modelu opartego na szkoleniu zawodowym po ukończeniu wyższych studiów prawniczych.

Czy większość zdaje za pierwszym razem?

Choć formalnie egzamin radcowski można powtarzać, zdecydowana większość osób zdaje go za pierwszym razem, szczególnie w grupie świeżych absolwentów aplikacji. Wysoka frekwencja (99% w 2025 r.) i skuteczność aplikantów sugerują, że kluczowy jest moment przystąpienia – najlepiej zaraz po zakończeniu szkolenia.

Dlaczego pierwsze podejście jest najlepsze?

• Motywacja: najwyższy poziom zaangażowania tuż po ukończeniu aplikacji.
• Świeżość materiału: wiedza jest aktualna i przećwiczona w praktyce.
• Psychologia: mniejsze obciążenie porażką, brak presji „kolejnego razu”.

To także sygnał dla przyszłych zdających: nie warto odkładać egzaminu po ukończeniu aplikacji legislacyjnej, aplikacji radcowskiej czy spełnieniu innych przesłanek z ustawy o radcach prawnych. Najlepsze efekty daje podejście od razu po cyklu szkoleniowym.

Różnice między izbami – gdzie zdawalność jest najwyższa?

Nie każda izba radców prawnych wypada tak samo. Choć egzamin przeprowadzają komisje zgodnie z tymi samymi zasadami, lokalne wyniki bywają bardzo zróżnicowane.

Liderzy zdawalności w 2023 roku:

Najniższe wyniki:

OIRP Warszawa – największa izba z dużą rozpiętością wyników

Okręgowa Izba Radców Prawnych w Warszawie to największy ośrodek egzaminacyjny w Polsce – w 2025 r. pracowało tam aż 8 komisji egzaminacyjnych.

Wyniki OIRP Warszawa:

Dlaczego niektóre izby mają lepsze wyniki?

Czynniki wpływające:

• Skala ośrodka: mniejsze izby (Rzeszów, Koszalin, Olsztyn) mogą sobie pozwolić na indywidualne podejście do aplikantów.
• Jakość szkoleń: tradycje szkoleniowe, kadra dydaktyczna, patronat i dostęp do zróżnicowanej praktyki.
• Zaangażowanie lokalnych rad i patronów: bezpośredni kontakt, mentoring, częstsze symulacje egzaminu.
• Środowisko: kultura nauki i przygotowania w danym środowisku – np. w Krakowie czy we Wrocławiu aplikanci często organizują grupy robocze.

Co z tego wynika dla przyszłych zdających?

Zrozumienie statystyk to nie tylko ciekawostka – to praktyczny punkt wyjścia do planowania własnej strategii. Dane jasno pokazują, że:

• Aplikacja radcowska to najlepsza droga do sukcesu – nie tylko obowiązek, ale realna pomoc.
• Zdać egzamin radcowski za pierwszym razem jest możliwe i statystycznie bardzo prawdopodobne – o ile podejdziemy do nauki poważnie.
• Wybór izby może mieć znaczenie – ale nie zastąpi rzetelnego przygotowania.
• Systematyczna nauka, rozwiązywanie kazusów i korzystanie z doświadczenia patronów mają bezpośredni wpływ na wynik.

Jeśli zastanawiasz się, jak zdać egzamin radcowski – zacznij od nauki, ale pamiętaj też o strategii, właściwym czasie przystąpienia i jakości wsparcia aplikacyjnego. Liczby nie kłamią – sukces nie jest przypadkiem.

Czy można nie zdać jednej części egzaminu radcowskiego?

Egzamin radcowski to nie tylko zwieńczenie kilkuletniego przygotowania na aplikacji, ale i bezwzględny test wiedzy, w którym nie ma miejsca na potknięcia – nawet jedno niezaliczone zadanie oznacza porażkę całego egzaminu. Sprawdź, co dokładnie się stanie, jeśli nie zdasz jednej części, jakie są konsekwencje i czy istnieje możliwość poprawki tylko wybranego modułu.

Zasady oceniania poszczególnych części

Egzamin radcowski składa się z pięciu części, obejmujących: prawo cywilne, karne, administracyjne, gospodarcze oraz zasady wykonywania zawodu i etykę. Każda z tych części oceniana jest osobno, na podstawie konkretnych kryteriów przewidzianych w art. 365 ust. 2 ustawy o radcach prawnych. Egzaminatorzy biorą pod uwagę:

• poprawność zastosowania przepisów prawa,
• zgodność dokumentu z wymaganiami formalnymi,
• trafność zaproponowanego rozstrzygnięcia,
• interes klienta i – w przypadku etyki – interes publiczny.

Skala ocen obejmuje:

• Pozytywne: dostateczna (3), dobra (4), bardzo dobra (5), celująca (6),
• Negatywna: niedostateczna (2).

Zgodnie z art. 366 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, aby zdać egzamin radcowski, należy uzyskać ocenę pozytywną z każdej części. Nawet jedna „dwója” przekreśla szansę na wpis na listę radców prawnych.

Przykład z orzecznictwa: W wyroku NSA (II GSK 1037/12) kandydat uzyskał cztery oceny pozytywne i jedną niedostateczną z prawa gospodarczego – mimo to wynik całego egzaminu był negatywny. To pokazuje, że nie ma żadnej „kompensacji” między częściami.

Czy można poprawić tylko jedną część?

Niestety nie. Choć wiele osób pyta, czy można podejść ponownie wyłącznie do niezaliczonej części egzaminu radcowskiego, aktualne przepisy nie dają takiej możliwości.

Egzamin zdaje się w całości, bez względu na to, czy niezdana została jedna czy wszystkie części. Podobne regulacje obowiązują na egzaminie adwokackim (art. 78i ustawy – Prawo o adwokaturze).

Choć w ostatnich latach pojawiały się propozycje zmian (np. przez sejmową Komisję Nadzwyczajną ds. deregulacji), które przewidywały możliwość podejścia tylko do niezaliczonych modułów, żadna z nich nie została uchwalona.

Proponowane zmiany obejmowały:

• możliwość dwukrotnego podejścia do egzaminu w roku,
• częściowe poprawki – tylko tych części, z których kandydat nie otrzymał pozytywnej oceny.

Na razie to jednak tylko projekt – środowiska prawnicze nie są jednomyślne co do jego wdrożenia.

Skutki niezaliczenia i procedury odwoławcze

Niezdanie choćby jednej części oznacza:

• brak pozytywnego wyniku z egzaminu,
• brak wpisu na listę radców prawnych,
• konieczność powtórzenia całego egzaminu w kolejnym roku,
• dodatkowe koszty i opóźnienie w karierze zawodowej.

Odwołanie do komisji II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości można złożyć w ciągu 14 dni od doręczenia uchwały o wyniku egzaminu. Komisja składa się z przedstawicieli Ministra oraz Krajowej Rady Radców Prawnych i ma ograniczone możliwości:

• Nie może pogorszyć oceny, ale może ją poprawić.
• Nie analizuje pracy na nowo – tylko w kontekście zarzutów podniesionych przez zdającego.

W przypadku podtrzymania decyzji, możliwe jest jeszcze złożenie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, a następnie – w wyjątkowych sytuacjach – do NSA. Jednak skuteczność odwołań jest ograniczona.

W praktyce:

• najczęściej uchwały nie są uchylane,
• profesjonalne kancelarie mają wyższą skuteczność w przygotowaniu zarzutów,
• odwołanie bywa skuteczne, jeśli błędy egzaminatorów są oczywiste.

Ile razy można przystępować do egzaminu radcowskiego?

Dobra wiadomość: nie ma limitu podejść. Kandydat może próbować zdać egzamin radcowski tyle razy, ile chce – oczywiście przy zachowaniu wymogów formalnych (np. odbycia aplikacji radcowskiej lub spełnienia warunków z art. 25 ustawy).

Ta zasada obowiązuje od 2006 roku. Wcześniej, jeszcze przed reformą systemu egzaminowania, istniał limit dwóch podejść, co w praktyce oznaczało dużą presję na pierwsze zdanie egzaminu.

Brak limitu to jednak miecz obosieczny. Z każdą kolejną próbą rosną:

• koszty finansowe – opłata egzaminacyjna, nowe materiały, czas bez dochodu,
• koszty emocjonalne – stres, opóźnienie startu kariery,
• trudność merytoryczna – prawo się zmienia, a wiedza przeterminowuje.

Statystyki pokazują, że kandydaci przystępujący do egzaminu bezpośrednio po aplikacji radcowskiej mają najwyższą zdawalność – nawet 90%. W przypadku kolejnych prób skuteczność wyraźnie spada, co potwierdzają również dane z egzaminów wstępnych na aplikację.